Connect with us

Czego szukasz?

Reklama
Reklama
Reklama
Reklama

Historia

Twórca organów w „klasztorku” dorabiał sobie na boku szpiegowaniem

Kościół pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny w Świeciu, dawniejszy klasztor o.o Bernardynów, posiada niezwykłej konstrukcji organy. Ich twórca, gdański organmistrz Juliusz Witt, parał się też innym zajęciem – był pruskim szpiegiem.

Udostępnij
organy

Informacje o istnieniu w kościele bernardyńskim pierwszych organów pochodzą z roku 1700. Ufundował je świecki szlachcic Stanisław Konarski. Kto był ich twórcą i co się stało z instrumentem, który usunięto po przebudowie kompleksu klasztornego, trudno stwierdzić z uwagi na brak zapisów w dokumentach zakonnych. Władze pruskie dokonały kasaty zakonu bernardynów i upaństwowiły jego majątek. Na mocy edyktu króla Prus zlikwidowano w 1816 r. klasztor bernardyński, przeznaczając budynek na szpital. Kościół przekazano parafii świeckiej.

Ministrant deptał miechy

W roku 1899 zamontowano nowe organy zaprojektowane i zbudowane przez mistrza Juliusza Witta. Organy charakteryzują się wysokim poziomem wykonawstwa. Posiadają 14-głosowy zespół dźwięku, rozdzielony na dwa manuały (klawiatury). W pomieszczeniu obok chóru znajdował się miech, którym powietrze tłoczono do instrumentu, poprzez deptanie po dwóch dźwigniach przez pomocnika organisty. Później, co pamiętali starsi mieszkańcy Świecia, pracę tę wykonywał wyznaczony ministrant.

Reklama
Reklama

Widok z chóru na wnętrze kościoła, lata 30 ubiegłego wieku /Fot. Archiwum

Juliusz Witt oryginalnie rozwiązał konstrukcję układu traktury, czyli systemu połączenia klawiszy z piszczałkami. Zastosował on w miejsce listewek, łączących klawisz z zaworem w wiatrownicy, tzw. abstrakty - drewniane pręty ustawione na metalowych płytkach.

Agent kajzera

Reklama
Reklama

Juliusz Witt miał też swoją tajemniczą stronę życia. Było nią szpiegostwo na terenie zaboru rosyjskiego, wykonywane na rzecz rządu pruskiego.

Witt przysłużył się w swojej działalności Świeciu, ponieważ na zlecenie rady miejskiej na początku XX w. odszukał w Archiwum Głównym Królestwa Polskiego w Warszawie „Przywilej Króla Polskiego Zygmunta I dla Miasta Świecia”, nadany na Sejmie Generalnym w Krakowie 28 marca 1530 r.  Dokument, poszukiwany bezskutecznie przez kilkadziesiąt lat, został z oryginalnego tekstu łacińskiego i rosyjskiego przetłumaczony na niemiecki w1907 r.

Oddali Świeciu co świeckie

Reklama
Reklama

Dlaczego ten tzw. drugi przywilej lokacyjny dla Świecia, powtórzony przez króla polskiego za przywilejem krzyżackim z roku 1338, miał tak wielkie znaczenie dla Świecia? Otóż zawiera on dokładne granice przynależnych do miasta gruntów na wyspach i łachach wiślanych położonych na prawym brzegu Wisły. Zostały one przez ustalenia pokoju tylżyckiego w 1807 r, włączone do Księstwa Warszawskiego. Po przegranej przez Napoleona wojnie, traktat paryski z roku 1815 zwracał te tereny w granice Prus, lecz przypisał je w granice powiatu chełmińskiego, mimo zapisów w katastrach i księgach gruntowych. 

Odnaleziony dokument królewski pozwolił na odzyskanie przez Świecie tych gruntów. Skutek był taki, że do nowych  regulacji i podziału administracyjnego, który nastąpił w roku 1935, dawna wyspa, później miejscowość Ostrów Świecki na prawym brzegu Wisły, należała do Świecia i powiatu świeckiego.

Królewskie miasto

Przywilej królewski pozostawił też swój ślad do naszych czasów w postaci oryginału herbu miasta, który zachował się, namalowany na podłuczu prezbiterium w „klasztorku”. Przywilej Zygmunta I dawał Świeciu status miasta królewskiego, a to upoważniało do używania czerwonej tarczy herbowej ze złotymi emblematami i koroną nad tarczą. Taki herb Świecia jest właściwy również do naszych czasów.

Źródło: Dokumentacja Historyczno- Konserwatorska Organów z Kościoła Pobernardyńskiego pw. NPNMP w Świeciu, Pracownia Konserwacji Zabytków, Toruń 1984.

Udostępnij

Komentarze (0)

Reklama
Reklama
Reklama

Popularne

Wiadomości

Dzięki specjalistycznym analizom próbek drewnianych konstrukcji odkrytych na kempingu ustalono, że to pozostałości zabudowy z połowy XII wieku. To prawdziwa sensacja, ponieważ dowodzi istnienia...

Wiadomości

Policja prowadzi coraz szerzej zakrojoną akcję mającą na celu pozyskanie nowych kandydatów do służby.

Wiadomości

Dziś rano oddział CBŚP wszedł do domu na obrzeżach Świecia. Zatrzymano dwie osoby.

Wiadomości

We wtorek informowaliśmy o odkryciu śladów osady z połowy XII wieku na terenie kempingu koło zamku w Świeciu. Co konkretnie znaleźli tam archeolodzy i...

Wiadomości

Na uroczystej gali nie zabrakło wspomnień, wzruszających momentów i występów artystycznych. Wybrano również w plebiscycie najpopularniejszą zawodniczkę dwudziestolecia, którą została Katarzyna Wenerska.

Reklama
Reklama
Reklama

Wideo

Reklama
Reklama

TO MOŻE CIĘ ZAINTERESOWAĆ

Wiadomości

Dzięki specjalistycznym analizom próbek drewnianych konstrukcji odkrytych na kempingu ustalono, że to pozostałości zabudowy z połowy XII wieku. To prawdziwa sensacja, ponieważ dowodzi istnienia...

Wybory

Kandydaci do Rady Powiatu Świeckiego Okręg nr 1. Gmina ŚwiecieObywatelskie Porozumienie SamorządoweLista nr 10 1. Barbara Studzińska 2. Roman Witt 3. Wiesław Keller 4....

Wiadomości

Po niedawnej korekcie rozkładu jazdy PKP mieszkańcy gminy Osie zyskali w godzinach popołudniowych połączenia zapewniające szybszy powrót pociągiem ze szkoły lub pracy do domu.

Wiadomości

Policja prowadzi coraz szerzej zakrojoną akcję mającą na celu pozyskanie nowych kandydatów do służby.

Wiadomości

Dziś rano oddział CBŚP wszedł do domu na obrzeżach Świecia. Zatrzymano dwie osoby.

Wiadomości

W minioną sobotę w Zbrachlinie koło Pruszcza doszło do zderzenia czołowo-bocznego toyoty z mercedesem. Jeden z kierowców został zabrany do szpitala.

Sport

To było prawdziwe futsalowe święto, choć bez szczęśliwego zakończenia dla nas. Futsal Świecie doznał pierwszej porażki w sezonie i prawdopodobnie czeka go baraż o...

Wiadomości

Dziś na autostradzie A1 na wysokości Rulewa (gmina Warlubie) zderzyły trzy auta osobowe i ciężarówka z naczepą. Pojazdami podróżowało osiem osób. Dwie z nich...

Reklama
Reklama
Reklama
Reklama