Tuż przed świętami Bożego Narodzenia władza ludowa zwykle rzucała trochę więcej towaru na rynek: kawę pomarańcze, słodycze, zabawki, ubrania itd. Ale i potrzeby ludzi były w tym okresie większe – wiadomo prezenty, zjazdy rodzinne – więc i tak trzeba było spędzić godziny w kolejkach, żeby w ogóle coś dostać.
Jak wspominają gorączkę przedświątecznych zakupów w Świeciu tamtych czasów Małgorzata Brand, nauczycielka, pisarka i felietonistka oraz Józef Szydłowski, inicjator Klubu Miłośników Historii KaMuH i pasjonat lokalnej historii, którą od lat propaguje w mediach (m.in. na naszym portalu)? Poprosiliśmy ich o opisanie swoich wspomnień.
SAM, czyli sklep samoobsługowy na skrzyżowaniu ulicy Klasztornej i Kopernika (po prawej). Lata 60.
Małgorzata Brandt
PRL - kto pamięta tamte czasy, pamięta też tamte święta, a chyba jeszcze bardziej przedświąteczną ekwilibrystykę, aby tradycjom stało się zadość. Na chwilę cofnę się w czasie i podzielę się wspomnieniami z pamiętnika peerelowskiej nastolatki, czyli mojego.
Nic nie przychodzi łatwo - trzeba odstać swoje w kolejkach. W kolejkach po wszystko. Stały się one już pewną formą spędzania czasu, spotkań towarzyskich, wymiany myśli i wrażeń, a bywa, że nawet czymś na kształt ringu bokserskiego, w przypadku „klientów awanturujących się”. Rzucili szynkę – czyli dowieźli i jest. Stajemy przepisowo, ale gwarancji, że ten na końcu kolejki też odejdzie zadowolony z zakupu nie ma żadnej.
REKLAMA
Otworzy się w nowym oknieOtworzy się w nowym oknie
Po południu podobno mają być pomarańcze. Czekamy w ogonku – może nam się poszczęści i zaniesiemy do domu przydziałowy kilogram na głowę. To nic, że są zielone i twarde, ale pachną i wnoszą do domu odrobinę egzotycznej radości. Nikt nie śmie wybrzydzać, bo są i tacy, którzy wzięliby nawet popękane. Sąsiadka mówiła, że jutro ma być kawa extra–selekt w SAM-ie, więc trzeba będzie w porę zająć miejsce przed sklepem.
Ciągle się zastanawiam, jak gospodynie domowe to robią, że na świątecznym stole jest wszystko, co być powinno. No tak, handel wymienny – ty mi mąkę dobrej jakości, ja tobie masło, ty mi papier toaletowy, ja tobie kiełbasę, ty mi papierosy, ja tobie cukier. Niczego nie ma, a wszystko co niezbędne, jakoś się znajduje. Ot, takie peerelowskie czary-mary.
Pora na choinkę – sztuczny patyczak przyniesiony z piwnicy, którego igliwie nijak nie chce powstać, ozdobi się watą imitującą śnieg. Kolorowe papierowe łańcuchy i bombki dopełnią, jak zawsze, całości. Lampki na szczęście ciągle jeszcze świecą, one sprawią, że po zgaszeniu światła choinka stanie się nawet całkiem ładna.
REKLAMA
Nie da się ukryć, że rzeczywistość nas nie rozpieszcza, ale prezentów pod choinką nigdy nie brakuje. Może nie są jakoś pięknie opakowane, ale coś dla każdego zawsze się znajdzie. W tym roku ucieszyłam się z kaset magnetofonowych Stilon C-60, bo o BASF-ach można tylko marzyć. Oczami wyobraźni już nagrywam z radiowej Trójki Maanam, TSA, Perfect i Lady Pank.
O, przyszła paczka z zagranicy, to nic, że otwierana w czasie podróży i chyba lekko lżejsza niż w momencie wysyłki, ale cienkie rajstopy, ananasy w puszce i okrągłe gumy do żucia są, więc co za radość!
REKLAMA
Otworzy się w nowym oknieOtworzy się w nowym oknie
Po świętach zacznie się przedsylwestrowe szaleństwo – kobitki będą okupować zakłady krawieckie, pod warunkiem, że udało im się upolować jakiś materiał na sylwestrową kreację. Zakłady fryzjerskie wypełnią się klientkami ukrytymi pod kopułami suszarek do włosów. Własną mamę czy babcię można będzie rozpoznać ewentualnie po butach. Lubię ten czas, to ogólne zamieszanie, mróz i śnieg. Jest w nim jakaś magia…
Józef Szydłowski
Już od wieku przedszkolnego pamiętam, że w trakcie świątecznych przygotowań, a szczególnie zakupów, występowały problemy z zaopatrzeniem w towary, od których dzisiaj uginają się sklepowe półki. Jeżeli jeszcze w połowie lat 70. można się było w miarę obkupić w słodycze czy wędliny, to owoce cytrusowe i banany były rarytasem dostępnym wyłącznie na Boże Narodzenie.
Pamiętam jak mama, po zdobyciu takiego smakowitego towaru, chowała go głęboko w szafie na ubrania. Udawało mi się podejrzeć to swoiste chomikowanie, ale wiedziałem, że nic się nie da uszczknąć, bo wszystko było dobrze policzone. Trzeba było więc czekać do Wigilii i paczki pod choinką. W szafie lądowały też prezenty.
Sklepy i zakłady usługowe przy ulicy Klasztornej. Lata 60.
Uwielbiałem w dzieciństwie gry planszowe, dlatego może łatwiej mi zrozumieć dzisiejsze młode pokolenie i ich zamiłowanie do gier komputerowych. Planszówki, które dostawałem na prezent, były jednak o wiele mądrzejsze i wymagały przynajmniej dwóch graczy i to przy jednym stole. Moim partnerem w „obcykiwaniu” otrzymanych pod choinkę gier był Sławek, kolega, z którym mieszkaliśmy w jednej kamienicy. My mieszkaliśmy na parterze, on z rodzicami na pierwszym piętrze nad nami. Byliśmy też rówieśnikami i chodziliśmy do tej samej klasy w szkole. To były takie czasy, że jednego dnia ja siedziałem u niego w domu a następnego on u mnie, rodzice z obu stron traktowali nas jak własne dzieci.
Święta były szczególne, z tej racji że rodzice Sławka mieli jako pierwsi kolorowy telewizor i biegałem do ich domu oglądać świąteczne filmy. Wtedy były tylko dwa programy TVP i to jeszcze nadawane tylko po południu i wieczorem. W okresie Bożego Narodzenia oferta była dłuższa i bogatsza. Rano leciały niewidziane przez cały rok kreskówki Disney’a, a po południu filmy zachodniej produkcji.
REKLAMA
Sławek za to uwielbiał przychodzić do mnie, ponieważ byłem posiadaczem „cudownego” sprzętu, jakim był projektor do slajdów. Do niego kupowało się, oczywiście stojąc w długiej kolejce w Domu Towarowym w Świeciu, filmiki w charakterystycznych okrągłych pudełkach. Po lepsze slajdy jeździło się do Bydgoszczy. Hitem tamtych czasów były filmiki z kadrami z „Czterech pancernych i psa”, albo z serialu „Zorro”.
Pod koniec lat 70. I w latach 80. było już o wiele gorzej z zaopatrzeniem. Prawie wszystkie towary można było dostać tylko na kartki. Po mięso, kiełbasę trzeba było stać w nocnych kolejkach. Zakup słodyczy czy kawy to był prawdziwy wyczyn.
Mimo kartek bywało tak, że zanim doszło się w kolejce do lady, towar już był wyprzedany. Pamiętam jedną awanturę w słynnym sklepie cukierniczym Jedynka przy Dużym Rynku, kiedy wzburzeni długotrwałym czekaniem i szybkim zniknięciem towaru klienci urządzili taki raban, że musiała przyjechać Milicja Obywatelska. Wskutek tej interwencji nagle okazało się, ze słodycze i kawa jeszcze są, niby jakaś nie zaksięgowana dostawa.
REKLAMA
Było jednak powszechnie wiadomo, że w tamtych czasach istniała tzw. sprzedaż spod lady, gdzie można było kupić deficytowe towary, ale po wyższej cenie albo przez znajomości.
Moi rówieśnicy, których rodzice pracowali w wojsku, milicji czy byli na stanowiskach w partii, przynosili po świętach do szkoły czekolady i cytrusy nabyte w specjalnych sklepach istniejących w jednostce wojskowej, komendzie MO czy w budynku komitetu PZPR. Takie mieli przywileje, ale my dzieciaki, nie znaliśmy wtedy podziałów i smakowitości były wspólnie zjadane, nawet w czasie lekcji.
Niektórzy mieli też krewnych na Zachodzie. Tym to się trochę zazdrościło, szczególnie czekolad z orzechami laskowymi czy gum do żucia z Donaldem, które rodzina przysyłała w paczkach. To dopiero były rarytasy!
redakcja@extraswiecie.pl
A jak Wy wspominacie zakupy w czasach PRL-u? Czekamy na Wasze komentarze.
optymista
23 grudnia 2017 16:25
To jeszcze nas czeka za
To jeszcze nas czeka za rządów pisowcow.
Oby....
23 grudnia 2017 17:46
Jarosław ! Jarosław ! Mateusz
Jarosław ! Jarosław ! Mateusz ! Mateusz !
optymista
23 grudnia 2017 17:53
Doprowadziłeś mnie do mdłości
Doprowadziłeś mnie do mdłości……..
optymista
23 grudnia 2017 18:59
Cześć i chwała pisowi
Cześć i chwała pisowi
nie podszywaj sie
23 grudnia 2017 21:03
zastanów sie co piszesz pi…
zastanów sie co piszesz pi…..cu
JaBolek
23 grudnia 2017 19:18
Ludzie mali, podli, złosliwi,
Ludzie mali, podli, złosliwi, hejtowi ujadacze, opluwacze , paszkwilanci, polityczni terroryści internetu, i inne potwory i spółka nadchodzą Święta Bożych Urodzin życze również Wam wszelkich łask bożych a szczególnie łaski rozumu , rozwagi i powściągliwości języka oraz daru odwagi abyście stając przeciw komukolwiek umieli pokazać swoja twarz
jan
23 grudnia 2017 20:31
Naprawde?
Naprawde?
Sławek_CSW
26 grudnia 2017 14:07
Boga niema! Wymyślili go
Boga niema! Wymyślili go ludzie dla własnych potrzeb.
Świeciak
23 grudnia 2017 21:47
Najpierw przez kwartał
Najpierw przez kwartał przestańcie oglądać TVN24, przez drugi kwartał pomyślcie, a dopiero wtedy piszcie
ZYZ
9 listopada 2021 01:15
Wiele gorsza jest TVP-is.
Wiele gorsza jest TVP-is.
Sentymentalista
24 grudnia 2017 03:29
Ludzie czy Wy czytacie te
Ludzie czy Wy czytacie te artykuły? Chyba nie, skoro komentujecie jak pensjonariusze zakładu dla obłakanych co to maja swój swiat i wszystko im się z du..ą kojarzy. Świetny artykuł, pieknie powspominać nienormalne czasy normalnych ludzi, dawajcie więcej takich materiałów.
Żarłok
24 grudnia 2017 13:26
Wszystko było jak od łaski,
Wszystko było jak od łaski, ale jadło się i piło aż nastał cholesterol.
Kelsluple
10 czerwca 2019 17:17
Online Chemist cialis
Online Chemist cialis cheapest online prices Propecia Kaufen Deutschland Acquistare Viagra In Slovenia Nimesulide
Kelsluple
17 lipca 2019 18:34
Minoxidil Keflex And Utis
Minoxidil Keflex And Utis Priligy Comprar cialis 5mg Isotretinoin worldwide price amex accepted online Mail Order Amoxicillin Mexico
plaquenil stock
15 września 2021 20:47
Cytotec Sans Ordonance
Cytotec Sans Ordonance
furosemide use
22 września 2021 14:38
Buy Cialis Generic Online
Buy Cialis Generic Online
Zithromax
24 września 2021 15:24
Buy Orlistat Diet Pills
Buy Orlistat Diet Pills
Neurontine
8 października 2021 07:38
Levitra Angebote
Levitra Angebote
Prednisone
9 października 2021 20:37
Discount Dutasteride Nebraska
Discount Dutasteride Nebraska
viagra and similar drugs
31 października 2021 14:19
Costco Propecia
Costco Propecia
Viagra
1 listopada 2021 03:10
Secure Ordering Provera
Secure Ordering Provera Internet
Cialis
4 listopada 2021 05:24
receta para comprar viagra
receta para comprar viagra
generic finasteride international
7 listopada 2021 21:57
Legitimate Cialis Canada
Legitimate Cialis Canada
prednisone 5mg
11 listopada 2021 01:55
Viagra 28 Ans
Viagra 28 Ans
Priligy
11 listopada 2021 12:35
Priligy Latinoamerica
Priligy Latinoamerica
stromectol sale
12 listopada 2021 05:39
Where Can I Order Alli From
Where Can I Order Alli From