Bohaterowie i zbrodniarze. Tak zmieniały się nazwy ulic Świecia i miasto. Zobacz zdjęcia sprzed lat

Przedstawiamy jedynie w zarysie zmiany w nazewnictwie ulic i placów. Kompleksowe ujęcie tego tematu wymagałoby osobnej, całkiem obszernej publikacji.

Z zachowanych planów Świecia z 1810 r., położonego wtedy między Wisłą a Wdą, wynika, że mieszkańcy przechadzali się ulicami o nazwach: Kościelna, Mostowa, Chełmińska, Pańska, Blankowa czy Urzędnicza.

W drugiej połowie XIX w., w czasach zaboru pruskiego, po serii katastrofalnych powodzi, które wyrządziły mieszkańcom olbrzymie straty, Świecie zaczęto przenosić na lewy brzeg Wdy.

Nowe Miasto, jak je wówczas nazywano, zaprojektował niemiecki architekt Luchterhandt. Rynek główny nazwano Dużym Rynkiem. Nazwa przetrwała do dziś, chociaż w XX w. była parę razy zmieniana.

Jak wspomnieliśmy, były to czasy zaboru pruskiego, więc wszystkie ulice w oficjalnym nazewnictwie funkcjonowały w języku niemieckim. W artykule zrezygnowaliśmy z podawania ich odpowiedników w tym języku, aby tekst był bardziej przejrzysty (wyjątek stanowią te ulice, których późniejsza polska nazwa różniła się od pierwotnej niemieckiej).

Mniejszy rynek, położony obok poczty głównej, nazwany został placem Horna, a następnie Małym Rynkiem. Przez jakiś czas był to plac Świerczewskiego (generał Armii Czerwonej i Ludowego Wojska Polskiego).

Na przełomie XIX i XX w. niektóre ulice zmieniały nazwy. Z tamtych czasów przetrwały m.in. ulice Pocztowa, Średnia, Browarowa, Młyńska i Ogrodowa. Ulica Polna nazywała się kiedyś Polowa. Dawna ulica Fryderyka otrzymała nazwę Mickiewicza.

Po powrocie Świecia do Polski, główny plac miasta był Dużym Rynkiem do 1937 r., kiedy przemianowano go na plac Pierackiego (minister zabity przez ukraińskiego nacjonalistę). W czasie II wojny światowej nazwę zmieniono na plac Adolfa Hitlera, a po wojnie na plac 1 Maja.

Ulica św. Wincentego nazywała się kiedyś Jakubowa. W czasach PRL-u przemianowano ją na Ludwika Waryńskiego. Ulica św. Wojciecha z kolei nosiła wtedy imię Mariana Buczka.

Ulica Krasickiego nazywała się wcześniej Lipowa, a następnie Wilsona. W centrum miasta znajdowała się ulica Szeroka, od 1937 r. nazwana ulicą Piłsudskiego, w latach 1939-45 Alberta Forstera (gauleiter Gdańska, a później namiestnik okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie), a po 1945 r. - 10 Lutego.

Ulica Klasztorna, nazywała się najpierw Technau, od 1920 do 1939 r. Klasztorna, a w latach niemieckiej okupacji Hermanna Göringa, marszałka Trzeciej Rzeszy. Po II wojnie światowej wrócono do nazwy ul. Klasztorna.

Z czasów dwudziestolecia międzywojennego wywodzą się nazwy ulic: Sądowa, Parowa, Kopernika, Batorego, Szkolna, Gimnazjalna, Nadbrzeżna, Mestwina, Chmielniki (nazwa pochodzi od uprawianego kiedyś w tym miejscu chmielu). W okresie międzywojennym obecna ul. Wojska Polskiego znana była pod nazwą Dworcowa.

Na początku lat 90., po upadku PRL-u, po wyborach samorządowych i parlamentarnych, zmiany w funkcjonowaniu miast i gmin, były swego rodzaju uwieńczeniem transformacji ustrojowej w kraju.

Radni pierwszej kadencji zmienili nazwy części ulic w Świeciu. Plac 1 Maja przemianowano na Duży Rynek, plac Świerczewskiego na Mały Rynek, ulicę I Armii Wojska Polskiego na Wojska Polskiego, Armii Czerwonej na Hallera, Jana Krasickiego (działacz młodzieżowego ruchu komunistycznego) na Ignacego Krasickiego (poeta, prozaik, arcybiskup), 22 Lipca na Tuwima, a Marchlewskiego na Grzymisława.

Ulicę Waryńskiego, współtwórcy polskiego ruchu socjalistycznego, nazwano imieniem świętego Kościoła katolickiego – Wincentego. Z kolei ulicę Mariana Buczka, działacza komunistycznego, przemianowano na św. Wojciecha, misjonarza i męczennika, zamordowanego przez pogan.

Kilka lat temu sporo zamieszania było z ul. 10 Lutego. W ramach dekomunizacji nazw ulic, samorządy miały czas do 1 września 2017 r. na zmianę nazw kojarzących się z poprzednim ustrojem. Powołując się na ustawę o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego, wojewoda kujawsko-pomorski na początku 2018 r. wydał zarządzenie, w myśl którego ul. 10 Lutego została przemianowana na Sybiraków.

Władze Świecia stały na stanowisku, że po upadku PRL-u data 10 lutego odnosi się do wydarzenia, jakim były zaślubiny Polski z morzem w 1920 r., a nie jedynie do wyparcia z miasta w 1945 r. niemieckich okupantów przez wojska sowieckie. W 2019 r. Naczelny Sąd Administracyjny przyznał rację gminie Świecie. Ulica Sybiraków znowu więc stała się ul. 10 Lutego.

Zobacz poniżej galerię starych zdjęć Świecia.

a.pudrzynski@extraswiecie.pl