Początki kompleksu bernardyńskiego w Świeciu sięgają drugiej dekady XVII wieku. Sprowadzeni wówczas do miasta z inicjatywy ówczesnego burmistrza Świecia Wincentego Piaseckiego zakonnicy zamieszkali początkowo w drewnianych zabudowaniach położonych przy kościele pw. św. Michała. Z zabudowań tych korzystali niezbyt długo. Od 1 maja 1626 roku, kiedy to sprowadzili się do Świecia, przez cały prawie okres XVII wieku zabudowania klasztorne ulegały dewastacji zarówno w wyniku burz i pożarów, jak i w wyniku wojen ze Szwedami. Ostatecznie, pod koniec tego okresu (ok. 1670 roku) drewniana świątynia spłonęła i oo. bernardyni zmuszeni zostali do podjęcia dzieła odbudowy. Ponowna konsekracja wyremontowanego kościoła nastąpiła w 1674 roku.
Odbudowany kościół pw. św. Michała nie spełniał potrzeb miasta i zakonników, ponadto nadal wymagał częstych remontów. Sytuacja ta sprawiła, że burmistrz Świecia Jerzy Kapel zorganizował fundację na rzecz budowy nowego murowanego kościoła i kompleksu klasztornego. Sprawę przesądził pożar z 1696 roku, który doszczętnie zniszczył dotychczas funkcjonującą świątynię. W tym czasie (od 1692 roku) trwały już prace przy budowie nowego kościoła, jednak klęska pożaru musiała je przyspieszyć, a być może doprowadziła też do zmiany założeń projektowych. Po około dwóch dekadach prac (począwszy od 1699 r.) w 1718 roku oddano do użytku budynek klasztorny, a w dwa lata później zakończono budowę kościoła. Świątynia zachowała swój wygląd w niezmienionym kształcie do dziś. W 1721 roku została uroczyście konsekrowana przez biskupa Krzysztofa Antoniego Szembeka.
Kościół poklasztorny jest kościołem orientowanym, z nieznacznym odchyleniem od osi wschód-zachód. W ciągu dwudziestu lat od zakończenia budowy do kościoła dobudowano krużganki ( znajduje się w nich cykl obrazów służących odprawianiu nabożeństwa drogi krzyżowej, pierwotnie namalowanych w 2 poł. XVIII wieku) oraz wieżę bramną. Pod koniec XVIII wieku powstały wewnątrz świątyni bogate malowidła ścienne, których autorem był Paschalis Wołos.
Kościół z zewnątrz jest skromnie dekorowany, jedynie na ścianie frontowej znajduje się bogatsza kompozycja. Wewnętrzne jego ściany podzielono na pola rozdzielone pilastrami, nad którymi umieszczono fryz i gzyms. Wzdłuż ściany południowej biegnie korytarz łączący zakrystię z krużgankami. W łuku ściany łączącej prezbiterium z nawą (ściana tęczowa) znajduje się herb Świecia, będący wzorem na podstawie którego projektowano obecny herb miasta.
Piękna Madonna
Interesująca jest elewacja frontowa kościoła. W górnej strefie centralne miejsce zajmuje wnęka z rzeźbą Chrystusa Ukrzyżowanego, po którego bokach umieszczono nisze z rzeźbami franciszkanów: św. Antoniego i św. Franciszka. Niżej stoją figury św. Wojciecha biskupa i św. Stanisława biskupa - patronów Polski. Święci ci przedstawieni są również na ambonie znajdującej się w kościele. Są to oryginalne rzeźby drewniane do dziś dostępne dla zwiedzających na swoim miejscu, co jest obecnie ogromną rzadkością.
Wewnątrz kościoła można podziwiać bogate i jednolite w stylu wyposażenie. Warta uwagi jest gotycka rzeźba tzw. Pięknej Madonny umieszczona na ścianie północnej i pochodząca z XV wieku. W ołtarzu głównym centralne miejsce zajmuje wizerunek Maryi z Dzieciątkiem (kopia obrazu Matki Boskiej Świeckiej). Dostrzec też możemy przedstawienie Ducha Świętego jako gołębicy. Pod obrazem stoją pełnoplastyczne rzeźby świętych: Elżbiety i Zachariasza, natomiast po bokach rzeźby Aarona i Sybilli, symbolizujące Żydów i pogan oczekujących Mesjasza.
Na tęczowej ścianie
Polichromie typowe dla baroku są bogate w treści teologiczne i interesującą symbolikę. W prezbiterium dostrzec możemy Oko Opatrzności, monogram Maryi i symbole z Litanii loretańskiej. Na ścianie tęczowej umieszczono malowidło przedstawiające przybycie Cudownego Obrazu do Świecia; po bokach - św. Piotra i św. Andrzeja symbolizujących Kościół Wschodni i Zachodni. W nawie na sklepieniu widnieją między innymi: alegoria Kościoła Wojującego, Tryumfującego oraz odkupienia i zmartwychwstania ciał, i życia wiecznego, a także symbole kapłaństwa, męki i zmartwychwstania Chrystusa. Na uwagę zasługuje również przedstawienie przymierza Boga z człowiekiem na tondach umieszczonych na przeciwległych ścianach prezbiterium - Arka Noego unosząca się nawodach potopu i ogień jako ofiara Abla. W nawie na ścianach widać wizerunki świętych: Judy Tadeusza i Szymona oraz ewangelisty Mateusza.W krużgankach poza wspomnianymi już obrazami drogi krzyżowej warto zwrócić uwagę na rzeźby Matki Boskiej oraz monogram IHS pochodzący z 1892 roku.
W ołtarzu znajduje się kopia obrazu Matki Boskiej Świeckiej. Oryginalny obraz, którego kult był powodem sprowadzenia do Świecia oo. bernardynów i który ze względu na liczne cuda, uzdrowienia oraz łaski uczynił z miasta znaczący ośrodek sanktuaryjny, spłonął w 1902 roku. Obecny obraz jest dość swobodną kopią pierwotnego.
Ostatni zakonnik
Zespół poklasztorny po 1772 roku czekały wielkie zmiany. Przeżył on wojny napoleońskie, pełniąc rolę szpitala dla żołnierzy francuskich rannych i chorych w wyniku kampanii rosyjskiej. Po wycofaniu się wojsk napoleońskich nastąpiła kasata zakonu bernardynów w państwie pruskim i upaństwowienie jego majątku. W świeckim klasztorze pozostał na dożywociu jedynie o. Narcyz Brzeziński. Nie opuścił klasztoru aż do swojej śmierci w 1848 roku. Nie czekając na śmierć ostatniego bernardyna z konwentu świeckiego, władze pruskie już w 1822 roku zorganizowały w budynku poklasztornym szpital. Kościół pełnił do drugiej połowy XX wieku rolę świątyni filialnej parafii i sanktuarium maryjnego.
redakcja@extraswiecie.pl
Komentarze (0)