Connect with us

Czego szukasz?

Reklama
Reklama
Reklama

Historia

Cesarz zniknął z Dużego Rynku. Do Świecia wkroczyli polscy żołnierze

Bicie dzwonów, udekorowane ulice, kwiaty rzucane w kierunku żołnierzy – tak 105 lat temu, 25 stycznia 1920 r., mieszkańcy Świecia cieszyli się z powrotu miasta do Macierzy.

Udostępnij
Pomnik cesarza Wilhelma I na Dużym Rynku w Świeciu, usunięty przez władze polskie / Fot. NAC
Reklama

Po zakończeniu I wojny światowej w 1918 r., przegranej przez Niemcy i Austro-Węgry, w Polakach odżyła nadzieja na odzyskanie niepodległości po latach zaborów.

Na Pomorzu zalążkiem przyszłych władz polskich były rady robotniczo-żołnierskie i chłopskie. Broniły one interesów polskiej społeczności wobec władz niemieckich w oczekiwaniu na postanowienia traktatu wersalskiego.

Delegatem przy niemieckim urzędzie powiatowym w Świeciu Naczelna Rada Ludowa ustanowiła Stanisława Wojnowskiego, ziemianina z Kończyc koło Nowego.

Reklama

Stanisław Wojnowski / Fot. Wikipedia

Utworzono też Powiatową Radą Ludową, która odegrała dużą rolę w procesie powrotu powiatu świeckiego do Polski. W jej skład weszli Wacław Korzeniewski i Adam Korzeniewski z Nowego oraz ksiądz Paweł Konitzer, Ludwik Stindman i Leon Neumann ze Świecia.

Zgodnie z ustaleniami traktatu wersalskiego, Polska miała odzyskać dostęp do Morza Bałtyckiego i tereny Pomorza o wielkości 15 843 km kw. Przyznane Polsce ziemie obejmowały też powiat świecki.

Stanisław Wojnowski 24 stycznia 1920 r. został mianowany starostą świeckim, a dzień później w imieniu władz polskich przejął od Niemców administrację powiatu.

Reklama

W Naczelnym Dowództwie Polskim ustalono, że tereny przyznane Polsce przejmą wojska gen. Józefa Hallera oraz oddziały wielkopolskie pod dowództwem gen. Józefa Dowbor-Muśnickiego.

Do operacji powołano dwa duże związki wojskowe: Front Pomorski z Hallerem i Front Wielkopolski z Dowborem-Muśnickim jako dowódcami. W praktyce wyglądało to tak, że wojska Frontu Pomorskiego miały zajmować tereny leżące na prawym brzegu Wisły, a po zajęciu Grudziądza i przekroczeniu rzeki posuwać się w kierunku Bałtyku, zaś wojska Frontu Wielkopolskiego zajmowały tereny położone na lewym brzegu Wisły.

Płk. Wacław Przeździecki / Fot. NAC

Linię rozgraniczenia działań wojsk obu frontów na lewym brzegu Wisły biegła m.in. przez miejscowości Wiąg, Laskowice i Sierosław. Świecie zostało zajęte przez wojska wielkopolskie gen. Dowbora-Muśnickiego, ale już np. Laskowice i Nowe przez oddziały gen. Hallera.

Reklama

W niedzielę 25 stycznia 1920 r. do Świecia wkroczyły pododdziały pułków strzelców wielkopolskich XXIX Brygady Piechoty pod dowództwem płk. Wacława Przeździeckiego oraz szwadron 17. Pułku Ułanów Wielkopolskich, których nazywano od żółtych otoków na rogatywkach "żółtymi ułanami". Pułkiem dowodził płk. Władysław Mosiewicz.

Wnętrze „klasztorka” udekorowane z okazji wkroczenia wojsk polskich do Świecia 25 stycznia 1920 r. / Fot. archiwum Wojciecha Wilkowskiego

Nareszcie usunęły się stąd oddziały niemieckie z okrzykiem, ze po 8 tygodniach wrócą, toteż co rychlej usunięto z rynku pomnik Wilhelma I, i w kilku godzinach miasto na pozór niemieckie, przybrało charakter polski, dekorowano ulice, domy i mieszkania Polaków - wspominała tamte wydarzenia 15 lat później lokalna gazeta "Głos Świecki". - Bicie dzwonów i trąbienie hejnału z wieży zamku oznajmiło ludności zbliżanie się polskich oddziałów wojskowych. Na kroczące ulicami wojsko rzucano kwiaty i na rynku dopiero nastąpiło uroczyste powitanie chlebem i solą. Tutaj jako pierwszy przemówił komisaryczny starosta Wojnowski”.

Do 28 stycznia 1920 r. polskie oddziały przejęły teren powiatu świeckiego, co ostatecznie zakończyło 148-letni okres zaboru pruskiego.

a.pudrzynski@extraswiecie.pl

Reklama

Materiały źródłowe:

  • Ewa Olczak "Powiat świecki w latach 1920-1939"
  • Józef Szydłowski "Nie tylko Haller. Kto w 1920 roku zwrócił Świecie i powiat Polsce?" (artykuł publikowany w Extra Świecie)
Udostępnij
10 komentarzy
najstarszy
najnowszy oceniany
Inline Feedbacks
View all comments

WIĘCEJ WIĘCEJ WIĘCEJ takich informacji pozdrawiam WSZYSTKICH!

Super piękny artykuł a ten pomnik na rynku pięknie wyglądał w tamtych czasach .Więcej takich artykułów i zdjęć o Świeciu

Prosimy o więcej historii z okolc Świecia !!!

Reklama

Mógłby pomnik wrócić na rynek, za miast krzaka, w końcu c. Wilhelm pomógł przenieść miasto czym przyczynił się do jego rozwoju

Ciekawe te kwiaty rzucane 28 stycznia.

Czy znany jest dalszy los pomnika usuniętego z rynku?

Reklama

Nie będzie niemiec pluł nam w twarz i zagazowywał ludzi w obozach by zrobić sobie przestrzeń życiową.

Reklama

TO MOŻE CIĘ ZAINTERESOWAĆ

Wiadomości

Policja przejęła ponad 250 kg narkotyków o czarnorynkowej wartości około 12 milionów złotych. Rozbito grupę przestępczą zajmującą się ich produkcją i handlem i zlikwidowano...

Wiadomości

Policja zabezpieczyła znaczną ilość narkotyków. W ręce mundurowych trafił ponad kilogram marihuany, który ujawnili przy dwóch mężczyznach na terenie powiatu świeckiego. Usłyszeli już zarzuty,...

Sport

Ponad 60 nazwisk zawodników, trenerów i działaczy znalazło się na liście nagrodzonych i wyróżnionych przez burmistrza Świecia Krzysztofa Kułakowskiego.

Styl życia

Dzisiejszym 20. czy nawet 30-latkom nazwy Anka, Duet, Manhattan czy Stokrotka pewnie nic nie mówią. Może poza ostatnią, ale nie o dom kultury tu...

Biznes

- Czy w ogóle kiedyś ruszy budowa Parku Handlowego Arkadia? - pytają Czytelnicy. Wielu mieszkańców zastanawia się też, na jakim etapie są plany związane...

Wiadomości

OBWIESZCZENIE STAROSTY ŚWIECKIEGO Na podstawie art. 11d ust. 5 ustawy z dnia 10 kwietnia 2003r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie...

Reklama

Wiadomości

Ponad 24 mln zł trafi do samorządów w powiecie świeckim na modernizację i budowę dróg gminnych i powiatowych. Pieniądze pochodzą z Rządowego Funduszu Rozwoju...

Wiadomości

Udostępnij

Wiadomości

PREZES SĄDU REJONOWEGO W ŚWIECIUA.1101.1.2025 OGŁOSZENIE O KONKURSIE Na podstawie art. 155 a ustawy z dnia 27 lipca 2001r. - Prawo o ustroju sądów...

Wiadomości

Osoby z gminy Świecie, które przesadziły z alkoholem trafiają do Izby Wytrzeźwień w Toruniu. Na ostatniej sesji radni zajmowali się kwestią kosztów ich pobytu.

Wiadomości

Na mapie kampanijnego objazdu Polski przez Rafała Trzaskowskiego znalazł się dziś również powiat świecki. Najpierw odwiedził szpital psychiatryczny w Świeciu, a potem udał się...

Wiadomości

Czterej mężczyźni usłyszeli zarzuty prokuratora w sprawie laboratorium narkotyków w Wielkim Konopacie pod Świeciem oraz przejętych narkotyków o czarnorynkowej wartości około 12 milionów złotych.

Reklama
Reklama
Reklama
Reklama
Reklama

Popularne

Wiadomości

Na mapie kampanijnego objazdu Polski przez Rafała Trzaskowskiego znalazł się dziś również powiat świecki. Najpierw odwiedził szpital psychiatryczny w Świeciu, a potem udał się...

Wiadomości

W niedzielę w Błądzimiu koło Lniana zderzyły się dwa samochody osobowe. Trzy osoby przewieziono do szpitala. Kobieta prowadząca jedno z aut została ukarana mandatem.

Wiadomości

W świetlicy wiejskiej w Biechówku w gminie Drzycim zorganizowano dziś Warsztaty Kulinarne Kuchni Kociewskiej w ramach obchodów Światowego Dnia Kociewia.

Wiadomości

Dziś rano wolontariusze ze Schroniska dla Zwierząt w Świeciu, podczas spaceru z czworonogami, natknęli się w Sulnówku na nieżywą suczkę.

Wiadomości

W czasach PRL-u datę 10 lutego 1945 r. przedstawiano jako dzień wyzwolenia Świecia przez Armię Czerwoną, a kolejne miesiące jako okres utrwalania władzy ludowej...

Reklama
Reklama
Reklama

Wideo

Wideo

Dziś swój niezapomniany wieczór mają maturzyści z Zespołu Szkół Ponadpodstawowych w Świeciu.

Wideo

W sztabie WOŚP w Świeciu wciąż trwa liczenie pieniędzy. Wiadomo, ile policzono do godz. 22.00.

Wideo

Dziś zaprezentowano elektryczny autobus testowany na kilku liniach powiatowych przewozów użyteczności publicznej. Czy wkrótce takich pojazdów będzie więcej?