Skąd wziął się herb Świecia? Od Świętopełka czy od Grzymisława?

Miał on wracać nocą Wisłą łodziami ze swoją drużyną z wypadu na Krzyżaków do siedziby w Sartowicach. Na wysokości Świecia silna burza poprzewracała łodzie.

Księcia i jego wojów od utonięcia w odmętach, potężnej wtedy, dzikiej Wisły, uratował pustelnik, czuwający ze świecą przy konającym chorym, którego próbował leczyć w swojej chacie na wysokiej wiślanej skarpie.

Co zobaczył Świętopełk?

Ponoć to miejsce to dzisiejszy punkt widokowy za szpitalem. Pustelnik usłyszał krzyki na wodzie i zszedł ze świecą na brzeg Wisły. Tonący ujrzeli światło i dzięki temu skierowali się ku brzegowi.

Wydostający się z wody Świętopełk miał ujrzeć odbity w wodzie świecący półksiężyc, który wyjrzał zza chmur. Stąd jego decyzją miały znaleźć się w herbie grodu dwa złote półksiężyce, a pomiędzy nimi złota świeca. Również nazwa miasta miała pochodzić od sławetnej świecy ratunkowej. Tyle w skrócie znanej opowieści.

Współczesny herb Świecia

Fakt jest taki, że legenda powstała o wiele później niż zaistniał herb Świecia. Może więc jego geneza była inna. Józef Milewski, wybitny badacz i popularyzator dziejów Kociewia, autor skromnej szatą, ale jakże treściwej broszury „Joannici na Kociewiu ( XII-XIV w.)”, wydanej przez Towarzystwo Miłośników Ziemi Kociewskiej w Starogardzie Gdańskim w 1993 roku, podaje inną, niezwykłą, ale bardzo prawdopodobną legendę o naszym herbie.

Pechowy pościg za odyńcem

Sięga ona czasów pierwszego historycznie znanego władcy pomorskiego, księcia świeckiego Grzymisława. Józef Milewski pisze tak:

Grzymisław jeszcze u schyłku swego życia, schodzący ze sceny dziejowej, wyruszył na polowanie w pobliskie bory nie opodal Świecia. Wybrał się na nie z kapelanem, mnichem-szpitalnikiem z zakonu św. Jana.

Ścigając w ostępie wielkiego odyńca, spadł z konia, łamiąc nogę. Był sam, kapelan gdzieś się zagubił. Opuszczony przeraził się ogromnie. Był stary i na myśl przyszła mu śmierć, a potem cierpienie w piekle za grzeszne życie.

Aż nagle olśniła go zbawcza myśl; zadąć w myśliwski róg, który miał przy sobie. Usłyszał to gdzieś zagubiony kapelan i przybiegł do księcia. Obydwaj znaleźli się w grodzie w Świeciu.

Tu, będąc w obliczu śmierci, za namową kapelana postanowił, gdy wyzdrowieje, sprowadzić joannitów również do Świecia. Zanim to jednak nastąpi, postanowił zrobić coś dla zwiększenia kultu św. Jana na terenie swojego grodu. Miało temu służyć wprowadzenie od zaraz do herbu Świecia dwóch głów św. Jana, jakby symbolicznie wpatrzonych na wschód i zachód od Wisły, ustawionych w tym herbie pionowo, rozdzielonych wiecznie płonącą świecą, wyrazem czci i hołdu. Tak powstał ów najstarszy, legendarny herb Świecia.

Lekcje historii

Legenda ta jest tym bardziej wiarygodna, że książę pomorski Grzymisław, pan grodu w Świeciu, 11 listopada 1198 roku podczas konsekracji kościoła św. Marii, w tymże grodzie uroczystym aktem darował Zakonowi Rycerskiemu św. Jana Chrzciciela Szpitala Jerozolimskiego, znaczną połać ziemi skarszewskiej i starogardzkiej. Jest to zarazem najstarszy, pisany dokument dotyczący Kociewia.

Najlepszymi piewcami i popularyzatorami lokalnej historii są, jak się okazuje, dzieci z naszych świeckich przedszkoli. Dyrekcje i wychowawcy tych placówek, wespół z rodzicami, bardzo starają się ubogacać program nauczania o elementy rodzimej historii. Przedszkola przygotowują nawet spektakle historyczne, pokazujące różne legendy z dziejów miasta i regionu.

Pod koniec ubiegłego roku miałem zaszczyt osobiście wystąpić w takim przedstawieniu. Na zaproszenie Przedszkola nr 9 „Pod klonem”, z którym już od kilku lat współpracuje KMH KaMuH, zostałem powołany do odegrania pierwszoplanowej roli księcia Świętopełka z wyżej wspomnianej legendy…

redakcja@extraswiecie.pl