Connect with us

Czego szukasz?

Historia

Nieznana historia bernardynów ze Świecia

Zakon Braci Mniejszych Regularnej Obserwancji, potocznie nazywanych bernardynami, był obecny w Świeciu blisko 200 lat. O jego końcu w 1821 r. przesądziła jedna decyzja władz pruskich. Czego ona dotyczyła?

Udostępnij
klasztorek-5

Bernardyni to tradycyjne polskie określenie Zakonu Braci Mniejszych Regularnej Obserwancji. Byli to tzw. brązowi franciszkanie, żyjący zgodnie z Regułą św. Franciszka. Ten nurt w zakonie franciszkańskim rozpropagowali w XV w. św. Bernardyn ze Sieny, a następnie jego uczeń św. Jan Kapistran, który przybył do Krakowa w 1453 r. To właśnie dzięki jego płomiennym kazaniom jeszcze w tym samym roku powstał w Krakowie klasztor św. Bernardyna ze Sieny.

Ponieważ w Krakowie od XIII w. obecni byli już inni franciszkanie, lud krakowski nowych zakonników franciszkańskich nazwał od patrona ich klasztoru bernardynami. Zakon zdobył sobie w Polsce ogromną popularność, a sposób bycia bernardynów bardzo przypadł Polakom do gustu.

Przybycie bernardynów do Świecia

Dokument potwierdzający konsekrację ołtarza głównego i bocznego        Fot. Marcin Saldat

Dnia 25 kwietnia 1625 r. bernardyni zostali uroczyście wprowadzeni do Świecia przez burmistrza miasta Wincentego Piaseckiego i miejscowego proboszcza. Otrzymali podmiejski drewniany kościół św. Michała oraz miejsce na budowę klasztoru. W kościele tym doznawał wówczas szczególnego kultu obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem, według legendy podarowany przez nieznanego szlachcica z woj. sandomierskiego pod koniec XVI lub na początku XVII w.

Drewniane zabudowania obróciły w popiół wojska szwedzkiego generała Horna w 1656 roku. Po ich odbudowaniu w 1674 roku bernardyni zawnioskowali o konsekrowanie nowego kościoła pod wezwaniem Niepokalanego Poczęcia NMP. Świątynia niestety spaliła się od uderzenia pioruna z końcem XVII wieku. Cudowny obraz Matki Boskiej został szczęśliwie uratowany.

Za największego dobrodzieja klasztoru w tym czasie uważany jest burmistrz Świecia Jerzy Kapel. Na jego rzecz wraz ze swoją żoną Barbarą przekazał on 3000 florenów i wiele innych darowizn. Za ich przykładem poszedł szereg ofiarodawców. W niedzielę 26 października 1721 r. biskup kujawski Krzysztof Antoni Szembek dokonał dedykacji nowego kościoła wraz z ołtarzem głównym, w którym umieszczono obraz Matki Boskiej Świeckiej, a następnego dnia ołtarzy bocznych.

Życie klasztoru

W spisie zakonników prowincji z 1762 r. odnotowano w klasztorze 26 osób. Na tle prowincji był to klasztor średniej wielkości. Bernardyni dzielili się na ojców i braci. Ojcowie byli kapłanami, a do grona braci zaliczali się klerycy przygotowujący się dopiero do przyjęcia święceń oraz laicy wykonujący przez całe swoje zakonne życie różne prace – jeździli wozami na kwestę, grali na organach, wykonywali prace stolarskie, produkowali sukno na habity.

W klasztorze zatrudniano świecką służbę zajmującą się zwierzętami, sadem i warzywnikiem. W sadzie znajdowały się, zapewne wzorem innych konwentów, jabłonie, grusze, śliwy i wiśnie, a wśród warzyw z pewnością kapusta. Przy klasztorze znajdował się browar, który produkował piwo na potrzeby własnego stołu.

Aktywność intelektualna

W początkach XVIII w. swoje kariery w konwencie w Świeciu rozpoczęło wielu późniejszych wybitnych zakonników. W klasztorze działały też wewnętrzne lektoraty zakonne przeznaczone dla kleryków z zakresu filozofii, teologii moralnej, retoryki oraz prawa kanonicznego. Konwent miał dobrze zaopatrzoną bibliotekę, po kasacie w większości włączoną do biblioteki farnej, gdzie na skutek działań wojennych w 1945 r. oraz ich następstw uległa ona zniszczeniu i rozproszeniu.

Od XVII w. klasztory miały obowiązek prowadzić kroniki. Od 1737 r. miały one zawierać spisy nawróconych, zmarłych zakonników i dobrodziejów, nowe nabytki zakrystii, biblioteki, realizowane prace budowlane, stan majątkowy oraz ważne wydarzenia. Wypisy z kronik przesyłano też do archiwum prowincji, gdzie były kompilowane. Do dzisiaj przetrwał lokalny egzemplarz kroniki znajdujący się w Poznaniu oraz egzemplarz archiwum prowincji przechowywany w Krakowie.

Bernardyni w życiu mieszkańców regionu

Klasztor w Świeciu był znanym sanktuarium maryjnym. Cudownemu wizerunkowi ze Świecia przypisywano liczne uzdrowienia. Głównym zadaniem bernardynów było głoszenie kazań w swoich zakonnych kościołach. Kaznodziejstwo prowadzono w języku polskim, a od 1735 r. – w związku ze wzrastająca liczbą Niemców – także w języku niemieckim. Staraniem bernardynów wielu okolicznych protestantów, głównie niemieckiego pochodzenia, przyjęło wyznanie katolickie. Poza tym byli oni zaangażowani w parafialne duszpasterstwo.

Bernardyni delegowali także kapelanów do pełnienia posługi duszpasterskiej na dworach okolicznej szlachty w Konopacie i w Parlinie. Mieli też okazję do bliskich kontaktów ze świeckimi w związku z finansami klasztoru, nad którymi nadzór sprawował zawsze świecki syndyk, rekrutujący się z mieszczaństwa bądź okolicznej szlachty.

Bernardyni propagowali też takie formy pobożności jak bractwa religijne, jasełka, droga krzyżowa i tercjarstwo. To ostatnie jest formą udziału w zakonie św. Franciszka osób świeckich biorących na siebie pewne obowiązki zakonne, w zamian zyskujących m.in. prawo do noszenia habitu.

Kres obecności bernardynów

Fragment spalonego cudownego obrazu                              Fot. Marcin Saldat 

Po tym, jak władze pruskie zdecydowały się zabronić przyjmowania nowicjuszy, zakon zaczął szybko wymierać. Klasztor świecki został zniesiony ostatecznie w 1821 r.

Od 1822 r. funkcjonował w nim szpital dla nieuleczalnie chorych, a niecałe ćwierć wieku później swą działalność rozpoczął zakład dla nerwowo i psychicznie chorych. W klasztorze – bez prawa pobierania pensji – do śmierci pozostał jedynie o. Narcyz Brzeziński, który zmarł 28 stycznia 1849 r.

W 1902 r. spłonął słynący cudami obraz Matki Bożej. Obecnie kościół pobernardyński w Świeciu, potocznie zwany "klasztorkiem", służy Parafii Rzymskokatolickiej pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny, powołanej w 1970 r.

redakcja@extraswiecie.pl

Udostępnij

Komentarze (0)

TO MOŻE CIĘ ZAINTERESOWAĆ

Extra Nowe

Artykuł aktualizowany Dziś około godz. 19.00 doszło do tragicznego wypadku w Bochlinie (gmina Nowe). Jak wynika ze wstępnych informacji, na drodze krajowej nr 91...

Biznes

- W którym dokładnie miejscu Dino zamierza wybudować market przy ul. Chmielniki w Świeciu? - pytają Czytelnicy.

Extra Nowe

W piątek doszło do tragicznego wypadku na drodze krajowej nr 91 w powiecie świeckim.

Wiadomości

Mieszkańcy powiatu świeckiego wybierający się w najbliższych dniach do Grudziądza, muszą liczyć się z utrudnieniami w ruchu. W środę rozpoczynają się prace remontowe.

Wiadomości

We wtorek z okazji Dnia Sołtysa odbyło się uroczyste spotkanie, w czasie którego burmistrz Pruszcza Dariusz Wądołowski w specjalny sposób podziękował sołtysom za ich...

Biznes

W obrębie Dużego Rynku i przyległych ulic jest ponad 20 lokali do wynajęcia. Jedne stoją puste od miesiąca, inne czekają na nowego najemcę nawet...

Wiadomości

Nadleśnictwo Dąbrowa zamieściło nagrania kierowców "palących gumę" na tzw. lotnisku.

Wiadomości

W ubiegłym tygodniu w Urząd Pocztowy w Pruszczu był czynny tylko przez trzy godziny. Nie wiadomo, jak będzie w tym tygodniu. Nie brakuje takich,...

Wiadomości

Obwieszczenie Starosty Świeckiego Na podstawie art. 11d ust. 5 ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w...

Wiadomości

W lutym rozpoczęła się budowa ulicy Działkowców i dwóch rond w Świeciu. Na razie prace nie powodują większych utrudnień w ruchu na ulicach Sienkiewicza...

Biznes

Nowy plan zagospodarowania dopuszcza budowę na górnych Mariankach, nazywanych żartobliwie "Manhattanem", budynków wyższych niż czteropiętrowe. Kiedy doczekamy się pierwszego "wieżowca"? Pewnie nieprędko lub wcale.

Wiadomości

Na oddziale dziecięcym Nowego Szpitala w Świeciu już od kilku tygodni wszystkie łóżka są zajęte. Ta informacja pewnie nie zdziwi tych, którzy widzieli, co...

Reklama

Popularne

Extra Nowe

Artykuł aktualizowany Dziś około godz. 19.00 doszło do tragicznego wypadku w Bochlinie (gmina Nowe). Jak wynika ze wstępnych informacji, na drodze krajowej nr 91...

Extra Nowe

W piątek doszło do tragicznego wypadku na drodze krajowej nr 91 w powiecie świeckim.

Wiadomości

Na oddziale dziecięcym Nowego Szpitala w Świeciu już od kilku tygodni wszystkie łóżka są zajęte. Ta informacja pewnie nie zdziwi tych, którzy widzieli, co...

Wiadomości

W niedzielę po południu strażacy zostali wezwani do kolizji w gminie Lniano. Okazało się, że kierowca był pijany. Grozi mu więzienie.

Wiadomości

Gmina ostrzega mieszkańców przed nieznanymi osobami, które podszywając się pod urzędników, próbują dostać się do domu pod pretekstem kontroli.

Wideo

Wideo

W Spółdzielczym Ośrodku Kultury Stokrotka już wczoraj świętowano Dzień Kobiet. Głównymi punktami imprezy były występy lokalnych artystów.

Wideo

W świetlicy wiejskiej w Biechówku w gminie Drzycim zorganizowano dziś Warsztaty Kulinarne Kuchni Kociewskiej w ramach obchodów Światowego Dnia Kociewia.

Wideo

Dziś ponownie Hala Widowiskowo-Sportowa w Świeciu była areną wyjątkowo emocjonujących zmagań. Tym razem w finale programu "Polubić sport" spotkali się uczniowie klas drugich. Tryumfowała...