Connect with us

Czego szukasz?

Reklama
Reklama
Reklama
Reklama

Historia

Krew pod koszarami. Pochód świecian zatrzymały dopiero karabiny maszynowe

To mało znany epizod z historii Świecia. Niedawno minęło sto lat od krwawych zajść pod miejscowymi koszarami, w których zginęła ludność cywilna.

Udostępnij
koszary

Świecie ze swoimi zbudowanymi na początku XX wieku koszarami i dwoma pobliskimi kompleksami inżynieryjnymi, służącymi do rozmieszczenia baterii artyleryjskich (w Morsku i Topolnie), które osłaniały skrzydła przeprawy wiślanej, stało się w przededniu I wojny światowej częścią większego i bardzo rozwiniętego pasa umocnień Twierdzy Chełmno.

W zamyśle niemieckiego Sztabu Generalnego twierdza ta wraz z Twierdzą Grudziądz i Twierdzą Toruń miała zatrzymać spodziewaną ofensywę wojsk rosyjskich. Przebieg działań wojennych w Prusach Wschodnich, rozbicie armii carskiej i ofensywa niemiecka w głąb Rosji na początku I wojny światowej, odsunęła takie zagrożenie.

Prusacy zbudowali garnizon w Świeciu w latach 1913-1914

Reklama
Reklama

Twierdze straciły na znaczeniu w roku 1918, kiedy w przegrywającej wojnę Rzeszy Niemieckiej ruszyła fala buntów żołnierskich, mogących doprowadzić do rewolucji komunistycznej. W tym czasie na wschodzie, po zawarciu rozejmu z Sowietami, trwały na pozycjach potężne, karne, niezdemoralizowane klęskami jednostki niemieckie, które zamierzano przerzucić do Niemiec w celu zdławienia wojskowych rozruchów. Szlak ich przerzutu prowadził z Prus Wschodnich przez Pomorze i Poznańskie do Rzeszy.

Wojacy w akcji

Tereny te, najeżone umocnieniami, stanowiły też doskonałą zaporę przed ewentualnym atakiem ze strony bolszewickiej Rosji. Dlatego władze niemieckie robiły wszystko, aby ich nie oddawać. To spowodowało, że tylko na ziemiach centralnej Polski i dawnej Galicji w zaborze austriackim mogły od listopada 1918 roku powstawać zręby niepodległego państwa polskiego.

Reklama
Reklama

Nie znaczy to jednak, że takich prób nie podejmowano również u nas. Świecie w roku 1918 i 1919 stało się areną ważnych, ale i tragicznych wydarzeń, mających na celu wyzwolenie spod pruskiego panowania.

Jako pierwsi zaczęli działać zdemobilizowani żołnierze z armii niemieckiej, mieszkańcy naszego miasta i regionu. Pod wodzą konspiratorów z Organizacji Wojskowej Pomorza (OWP) zaczęli tworzyć tzw. Towarzystwa Wojaków. Organizowano przemyt ludzi do polskiego wojska i ochotników do walki w powstaniu wielkopolskim.

Niemcy za wszelką cenę starali się spacyfikować polską organizację. W lutym 1919 r. w karczmie Franciszka Wyrwickiego w Przechowie Grenzschutz (niemiecka ochotnicza organizacja paramilitarna), dokonał aresztowania właściciela i ppor. Rosińskiego. Wywieziono ich do Grudziądza gdzie stanęli przed sądem za zdradę stanu. Zatrzymano również kilku innych działaczy.

Reklama
Reklama

Strzały pod koszarami

Nie powstrzymało to rozwoju konspiracji OWP i mimo represji i napadów niemieckich bojówek na członków organizacji, do końca 1919 r. uformował się liczący 3409 żołnierzy oddział wojskowy pod dowództwem ppor. Juliana Rosińskiego. Jego adiutantem był sierżant Antoni Chruściński, a dowódcami batalionów podporucznicy Józef Kuberski i Teodor Przewoski oraz chorąży Józef Pokorski.

Inna organizacja patriotyczna, „Sokół”, zorganizowała w lutym 1919 r. loterię fantowa ku czci Jana Kilińskiego. Mieszkaniec Świecia, Bolesław Nelke, wylosował portret bohaterskiego szewca, który żołnierze Grenzschutzu próbowali skonfiskować. Doszło wskutek tego do ulicznych zamieszek, na które Niemcy odpowiedzieli wojskowymi represjami.

Reklama
Reklama

Ulica Technaustrasse, obecnie Klasztorna, rok 1913 

Dalsza eskalacja nastąpiła 22 lutego 1919 roku, kiedy tłum polskich mieszkańców Świecia ruszył pod koszary, aby uwolnić zatrzymanego przez Grenzschutz członka niepodległościowej organizacji.

Niemieccy żołnierze otworzyli ogień do zgromadzonych cywili z karabinów maszynowych ustawionych w oknach budynków. Zginął wtedy 57-letni Ludwik Weiner i 11-letnia Agnieszka Grabowska. Szczególnie śmierć dziecka, przypadkowego uczestnika zajść, wzburzyła świecian, co doprowadziło do kolejnych rozruchów.

Reklama
Reklama

Stan oblężenia i wyzwolenie

W efekcie wojskowe władze niemieckie wprowadziły na terenie miasta stan oblężenia, który trwał z przerwami do końca 1919 roku. Wzmogła się aktywność niemieckich bojówek nacjonalistycznych, których członkowie planowali nawet zamordowanie proboszcza świeckiej parafii księdza Konitzera.

Pod koniec tego roku na skutek umów między rządem polskim a Niemcami w powiecie świeckim mogła zacząć urzędować Tymczasowa Rada Państwowa, zastępująca sejmik i Radę Powiatową. Jej delegatem był Stanisław Wojnowski, ziemianin z Kończyc, znany działacz patriotyczny i gospodarczy, który 24 stycznia 1920 roku został powołany na pierwszego polskiego starostę  powiatu świeckiego.

Jeszcze przed świtem 25 stycznia 1920 roku, zgodnie z zawartymi umowami, ostatni żołnierze niemieccy wycofali się ze Świecia. Rano biciem w dzwony kościelne zaczęto ogłaszać wkroczenie do Świecia oddziałów Błękitnej Armii generała Józefa Hallera.

redakcja@extraswiecie.pl

Udostępnij

Komentarze (4)

  1. Maria

    24 kwietnia 2019 14:53

    Czy w ostatnim akapicie jest

    Czy w ostatnim akapicie jest prawidłowy rok? Czy ma być 25 stycznia 1925r. czy powinno być 25 stycznia 1920r.?

    • Anonim

      24 kwietnia 2019 15:27

      Oczywiście 1920, błąd

      Oczywiście 1920, błąd literówki, zdarza się 🙂

  2. Maciek

    17 grudnia 2020 18:22

    Do Swiecia wkroczyla Armia

    Do Swiecia wkroczyla Armia Wielkopolska i to ona zajela Swiecie. Moj dziadek w niej sluzyl i po latach zamieszkal w Swieciu. Gen. Haller i jego armia byli w Chelmnie.

  3. Andrzej Rakowski

    9 lutego 2021 19:27

    Służyłe w czwartej kompani

    Służyłe w czwartej kompani rajoliniowo kablowe dowódca jednostki  Wł Augustynowicz dowódca kompani poruczik Krajewski dowódca plutonu p por Malak dowódca drużyny kpr Szymanowski to był rok 1973

    Może ktoś się odezwie 504 347 649

Reklama
Reklama
Reklama

Popularne

Wiadomości

Dziś rano oddział CBŚP wszedł do domu na obrzeżach Świecia. Zatrzymano dwie osoby.

Wiadomości

We wtorek informowaliśmy o odkryciu śladów osady z połowy XII wieku na terenie kempingu koło zamku w Świeciu. Co konkretnie znaleźli tam archeolodzy i...

Wiadomości

Na uroczystej gali nie zabrakło wspomnień, wzruszających momentów i występów artystycznych. Wybrano również w plebiscycie najpopularniejszą zawodniczkę dwudziestolecia, którą została Katarzyna Wenerska.

Wiadomości

Pięć zespołów ze Świecia i z Nowego wzięło udział w dzisiejszej "Olimpiadzie na wesoło" w świeckiej hali przygotowanej z myślą o osobach z niepełnosprawnościami.

Wiadomości

Dziś swój finał miała, wymyślona przez Urząd Miejski w Świeciu, akcja “ZalesiamMY”. Radni i zaproszeni samorządowcy wspólnie sadzili drzewa przy ul. Kazimierza Wielkiego.

Reklama
Reklama
Reklama

Wideo

Reklama
Reklama

TO MOŻE CIĘ ZAINTERESOWAĆ

Wiadomości

Dzięki specjalistycznym analizom próbek drewnianych konstrukcji odkrytych na kempingu ustalono, że to pozostałości zabudowy z połowy XII wieku. To prawdziwa sensacja, ponieważ dowodzi istnienia...

Wybory

Kandydaci do Rady Powiatu Świeckiego Okręg nr 1. Gmina ŚwiecieObywatelskie Porozumienie SamorządoweLista nr 10 1. Barbara Studzińska 2. Roman Witt 3. Wiesław Keller 4....

Wiadomości

Po niedawnej korekcie rozkładu jazdy PKP mieszkańcy gminy Osie zyskali w godzinach popołudniowych połączenia zapewniające szybszy powrót pociągiem ze szkoły lub pracy do domu.

Wiadomości

Policja prowadzi coraz szerzej zakrojoną akcję mającą na celu pozyskanie nowych kandydatów do służby.

Wiadomości

Dziś rano oddział CBŚP wszedł do domu na obrzeżach Świecia. Zatrzymano dwie osoby.

Sport

To było prawdziwe futsalowe święto, choć bez szczęśliwego zakończenia dla nas. Futsal Świecie doznał pierwszej porażki w sezonie i prawdopodobnie czeka go baraż o...

Wiadomości

Dziś na autostradzie A1 na wysokości Rulewa (gmina Warlubie) zderzyły trzy auta osobowe i ciężarówka z naczepą. Pojazdami podróżowało osiem osób. Dwie z nich...

Wiadomości

We wtorek informowaliśmy o odkryciu śladów osady z połowy XII wieku na terenie kempingu koło zamku w Świeciu. Co konkretnie znaleźli tam archeolodzy i...

Reklama
Reklama
Reklama
Reklama