Connect with us

Czego szukasz?

Reklama
Reklama

Historia

Krew pod koszarami. Pochód świecian zatrzymały dopiero karabiny maszynowe

To mało znany epizod z historii Świecia. Niedawno minęło sto lat od krwawych zajść pod miejscowymi koszarami, w których zginęła ludność cywilna.

Udostępnij
koszary

Świecie ze swoimi zbudowanymi na początku XX wieku koszarami i dwoma pobliskimi kompleksami inżynieryjnymi, służącymi do rozmieszczenia baterii artyleryjskich (w Morsku i Topolnie), które osłaniały skrzydła przeprawy wiślanej, stało się w przededniu I wojny światowej częścią większego i bardzo rozwiniętego pasa umocnień Twierdzy Chełmno.

W zamyśle niemieckiego Sztabu Generalnego twierdza ta wraz z Twierdzą Grudziądz i Twierdzą Toruń miała zatrzymać spodziewaną ofensywę wojsk rosyjskich. Przebieg działań wojennych w Prusach Wschodnich, rozbicie armii carskiej i ofensywa niemiecka w głąb Rosji na początku I wojny światowej, odsunęła takie zagrożenie.

Prusacy zbudowali garnizon w Świeciu w latach 1913-1914

Reklama
Reklama

Twierdze straciły na znaczeniu w roku 1918, kiedy w przegrywającej wojnę Rzeszy Niemieckiej ruszyła fala buntów żołnierskich, mogących doprowadzić do rewolucji komunistycznej. W tym czasie na wschodzie, po zawarciu rozejmu z Sowietami, trwały na pozycjach potężne, karne, niezdemoralizowane klęskami jednostki niemieckie, które zamierzano przerzucić do Niemiec w celu zdławienia wojskowych rozruchów. Szlak ich przerzutu prowadził z Prus Wschodnich przez Pomorze i Poznańskie do Rzeszy.

Wojacy w akcji

Tereny te, najeżone umocnieniami, stanowiły też doskonałą zaporę przed ewentualnym atakiem ze strony bolszewickiej Rosji. Dlatego władze niemieckie robiły wszystko, aby ich nie oddawać. To spowodowało, że tylko na ziemiach centralnej Polski i dawnej Galicji w zaborze austriackim mogły od listopada 1918 roku powstawać zręby niepodległego państwa polskiego.

Reklama
Reklama

Nie znaczy to jednak, że takich prób nie podejmowano również u nas. Świecie w roku 1918 i 1919 stało się areną ważnych, ale i tragicznych wydarzeń, mających na celu wyzwolenie spod pruskiego panowania.

Jako pierwsi zaczęli działać zdemobilizowani żołnierze z armii niemieckiej, mieszkańcy naszego miasta i regionu. Pod wodzą konspiratorów z Organizacji Wojskowej Pomorza (OWP) zaczęli tworzyć tzw. Towarzystwa Wojaków. Organizowano przemyt ludzi do polskiego wojska i ochotników do walki w powstaniu wielkopolskim.

Niemcy za wszelką cenę starali się spacyfikować polską organizację. W lutym 1919 r. w karczmie Franciszka Wyrwickiego w Przechowie Grenzschutz (niemiecka ochotnicza organizacja paramilitarna), dokonał aresztowania właściciela i ppor. Rosińskiego. Wywieziono ich do Grudziądza gdzie stanęli przed sądem za zdradę stanu. Zatrzymano również kilku innych działaczy.

Reklama
Reklama

Strzały pod koszarami

Nie powstrzymało to rozwoju konspiracji OWP i mimo represji i napadów niemieckich bojówek na członków organizacji, do końca 1919 r. uformował się liczący 3409 żołnierzy oddział wojskowy pod dowództwem ppor. Juliana Rosińskiego. Jego adiutantem był sierżant Antoni Chruściński, a dowódcami batalionów podporucznicy Józef Kuberski i Teodor Przewoski oraz chorąży Józef Pokorski.

Inna organizacja patriotyczna, „Sokół”, zorganizowała w lutym 1919 r. loterię fantowa ku czci Jana Kilińskiego. Mieszkaniec Świecia, Bolesław Nelke, wylosował portret bohaterskiego szewca, który żołnierze Grenzschutzu próbowali skonfiskować. Doszło wskutek tego do ulicznych zamieszek, na które Niemcy odpowiedzieli wojskowymi represjami.

Reklama
Reklama

Ulica Technaustrasse, obecnie Klasztorna, rok 1913 

Dalsza eskalacja nastąpiła 22 lutego 1919 roku, kiedy tłum polskich mieszkańców Świecia ruszył pod koszary, aby uwolnić zatrzymanego przez Grenzschutz członka niepodległościowej organizacji.

Niemieccy żołnierze otworzyli ogień do zgromadzonych cywili z karabinów maszynowych ustawionych w oknach budynków. Zginął wtedy 57-letni Ludwik Weiner i 11-letnia Agnieszka Grabowska. Szczególnie śmierć dziecka, przypadkowego uczestnika zajść, wzburzyła świecian, co doprowadziło do kolejnych rozruchów.

Reklama
Reklama

Stan oblężenia i wyzwolenie

W efekcie wojskowe władze niemieckie wprowadziły na terenie miasta stan oblężenia, który trwał z przerwami do końca 1919 roku. Wzmogła się aktywność niemieckich bojówek nacjonalistycznych, których członkowie planowali nawet zamordowanie proboszcza świeckiej parafii księdza Konitzera.

Pod koniec tego roku na skutek umów między rządem polskim a Niemcami w powiecie świeckim mogła zacząć urzędować Tymczasowa Rada Państwowa, zastępująca sejmik i Radę Powiatową. Jej delegatem był Stanisław Wojnowski, ziemianin z Kończyc, znany działacz patriotyczny i gospodarczy, który 24 stycznia 1920 roku został powołany na pierwszego polskiego starostę  powiatu świeckiego.

Jeszcze przed świtem 25 stycznia 1920 roku, zgodnie z zawartymi umowami, ostatni żołnierze niemieccy wycofali się ze Świecia. Rano biciem w dzwony kościelne zaczęto ogłaszać wkroczenie do Świecia oddziałów Błękitnej Armii generała Józefa Hallera.

redakcja@extraswiecie.pl

Udostępnij
4 komentarzy
najstarszy
najnowszy oceniany
Inline Feedbacks
View all comments

Czy w ostatnim akapicie jest

Czy w ostatnim akapicie jest prawidłowy rok? Czy ma być 25 stycznia 1925r. czy powinno być 25 stycznia 1920r.?

Do Swiecia wkroczyla Armia

Do Swiecia wkroczyla Armia Wielkopolska i to ona zajela Swiecie. Moj dziadek w niej sluzyl i po latach zamieszkal w Swieciu. Gen. Haller i jego armia byli w Chelmnie.

Służyłe w czwartej kompani

Służyłe w czwartej kompani rajoliniowo kablowe dowódca jednostki  Wł Augustynowicz dowódca kompani poruczik Krajewski dowódca plutonu p por Malak dowódca drużyny kpr Szymanowski to był rok 1973

Może ktoś się odezwie 504 347 649

Reklama
Reklama
Reklama

TO MOŻE CIĘ ZAINTERESOWAĆ

Wiadomości

Policjanci zatrzymali do kontroli kierowcę BMW. Jak się okazało, był pod wpływem narkotyków. Znaleziono je też w jego samochodzie i w mieszkaniu.

Wiadomości

Jedna osoba nie żyje, a dwie odniosły obrażenia w wypadku na drodze krajowej nr 91.

Wiadomości

Świecie zamierza postawić na innowacje w przestrzeni publicznej. Częścią tego większego planu będzie budowa nowej fontanny i zmiana wyglądu Dużego Rynku.

Biznes

Producent serów z Kosowa w gminie Świecie, sołtys Piskarek w gminie Jeżewo i rolnik z Kurzejewa w gminie Warlubie zostali docenieni w konkursie Agricola...

Wiadomości

Po kilku latach pewnej stagnacji powiat bierze się za swoje nieruchomości. Jest pomysł na zagospodarowanie budynku przy ul. Laskowickiej w Świeciu, w którym wcześniej...

Wiadomości

W Wiągu koło Świecia znaleziono zwłoki mężczyzny nieopodal trasy ekspresowej S5.

Reklama
Reklama

Wiadomości

We wtorek doszło do tragicznego wypadku na drodze krajowej nr 91. Zginął 49-letni mieszkaniec powiatu świeckiego. Dwie osoby odniosły obrażenia.

Wiadomości

Za pięć miesięcy ma zakończyć się budowa baru i sali restauracyjnej nad jeziorem Deczno. Gmina zapowiada, że to nie koniec zmian w ośrodku, który...

Wiadomości

Z głębokim smutkiem przyjęliśmy wiadomość o śmierci Pani Iwony Traczyk wieloletniego pracownikaStarostwa Powiatowego w Świeciu Rodzinie i Bliskimskładamy wyrazy głębokiego współczucia i żalu Paweł...

Wiadomości

- Chyba nie mogliśmy sobie wymarzyć piękniejszego świątecznego prezentu od tego, jaki zrobiło nam Makowo - mówi wzruszona Beata Pirańska. Wczoraj świętowano zakończenie gruntownego...

Wiadomości

Przy okazji kolejnych inwestycji drogowych nasi Czytelnicy regularnie wskazują na problem studzienek kanalizacyjnych, które nie trzymają się poziomu jezdni. Czy kiedyś to się zmieni?

Wiadomości

Trwają prace projektowe związane z nową funkcją budynku przy ul. Laskowickiej. Wcześniej mieściła się tu Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej w Świeciu.

Reklama
Reklama
Reklama
Reklama
Reklama
Reklama

Popularne

Wiadomości

Jedna osoba nie żyje, a dwie odniosły obrażenia w wypadku na drodze krajowej nr 91.

Wiadomości

We wtorek doszło do tragicznego wypadku na drodze krajowej nr 91. Zginął 49-letni mieszkaniec powiatu świeckiego. Dwie osoby odniosły obrażenia.

Wiadomości

- Chyba nie mogliśmy sobie wymarzyć piękniejszego świątecznego prezentu od tego, jaki zrobiło nam Makowo - mówi wzruszona Beata Pirańska. Wczoraj świętowano zakończenie gruntownego...

Wiadomości

Trwają prace projektowe związane z nową funkcją budynku przy ul. Laskowickiej. Wcześniej mieściła się tu Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej w Świeciu.

Wiadomości

W budżecie gminy Świecie na 2025 r. zaplanowano aż 96 inwestycji. O perspektywach finansowych samorządu mówili na środowej konferencji prasowej burmistrz Krzysztof Kułakowski i...

Reklama
Reklama
Reklama

Wideo

Wideo

W miniony piątek Fundacja "Pomoc z Serca" uroczyście zainaugurowała działalność w powiecie świeckim. Jej sednem jest kompleksowa pomoc w radzeniu sobie z lękiem, stresem,...

Wideo

Sąd Rejonowy w Świeciu zyskał nowe narzędzie wychowawczo-resocjalizacyjne. To otwarty wczoraj Ośrodek Kuratorski dla młodzieży przejawiającej oznaki demoralizacji.

Wideo

Dobra koordynacja ruchowa i wytrzymałość to nieodzowne elementy, aby zaliczyć test, jaki przechodzą osoby ubiegające się o pracę w policji. Dziś ponad 90 uczniów,...