Connect with us

Czego szukasz?

Reklama
Reklama

Historia

Kto zniszczył świecki zamek?

Na pytanie postawione w tytule nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Na przestrzeni wieków każdy dołożył tu swoją cegiełkę, a raczej „wyciągnął” ją z zamkowych murów, powodując jego stopniową dewastację.

Udostępnij
15_5

To, co przetrwało do naszych czasów po zamku krzyżackim, to jedno zachowane skrzydło północne wraz z wieżą główną i basztą północną, dwiema pozostałościami po basztach, wschodniej i południowej, piwnice pod skrzydłem północnym i pod skrzydłem wschodnim (już nieistniejącym) oraz resztki murów obronnych.

Wizualizacja XIV-wiecznego zamku autorstwa Pawła Moszczyńskiego

W wielu opracowaniach autorzy podają, że zamek zbudowano na sztucznym nasypie, w miejscu dawnego grodu pomorskiego, który Krzyżacy zdobyli w roku 1309. Można jednak przypuszczać, że warownia stanęła nieco dalej niż gród.

Reklama
Reklama

Co przemawia za takim rozumowaniem? Gród pomorski, według historycznych przekazów, zbudowano w widłach dwóch rzek: Wisły i Wdy. W tamtych czasach ujście rzeki Wdy do Wisły znajdowało się w innym miejscu niż obecnie. Dawne koryto Wdy skręcało w prawo, za dzisiejszym mostem i kierowało się w stronę Wisły mniej więcej tak, jak schodząca z wału polna droga biegnąca do ul. Zamkowej.

Zamek w Świeciu w 1655 roku, tuż przed zniszczeniem przez Szwedów

Obecne koryto Wdy to w dużej mierze efekt prac inżynieryjnych przeprowadzonych przez Krzyżaków,  by otoczyć zamek wodą. Krzyżacy budowali zamki w sposób dość szablonowy: zamek wysoki, czyli właściwy i zamek niski, czyli przedzamcze.

Reklama
Reklama

Licząc się w Świeciu z przewidywaną już lokacją miejską przesunęli prawdopodobnie całą budowę na północny wschód, aby zachować taki właśnie układ i odgrodzić się od mającego powstać miasta.

Poza tym nie wydaje się logiczne, aby w okresie budowy nowej warowni zburzono  gród pomorski, aby na jego miejscu postawić zamek. Od 1320 roku datuje się istnienie komturii świeckiej, a więc ośrodka władzy zbrojnej i administracyjnej.

Początek XX wieku 

Reklama
Reklama

Czas był wtedy gorący, wojenny. Stare obronne miejsce najpewniej mogło przestać funkcjonować dopiero w momencie, kiedy rycerze zakonni mieli już zapewnione oparcie w murach zbudowanego zamku. Wydaje się więc, że teren między ul. Zieloną, a wspomnianą polną drogą mógł skryć pod ziemią tajemnicę dawnego, rozebranego przez Krzyżaków, grodu Świętopełka.

Toczące się w XV wieku wojny polsko-krzyżackie, a szczególnie wojna trzynastoletnia przyniosły zamkowi w Świeciu pewne zniszczenia wynikające z ostrzału artyleryjskiego, jaki prowadziły z przedzamcza, z łach wiślanych i pływających po Wiśle jednostek wojennych, polskie wojska oblegające warownię. Zrujnowane zostało całkowicie piętro skrzydła południowego.

Lata trzydzieste XX wieku 

Reklama
Reklama

W roku 1507 zamek został przekazany w dzierżawę Jerzemu Konopackiemu, późniejszemu staroście świeckiemu, który dokonał przebudowy pomieszczeń zamkowych zgodnie ze swoimi potrzebami.

W 1565 roku została przeprowadzona lustracja województwa pomorskiego, w której zawarto też zapisy dotyczące stanu zamku w Świeciu. Lustratorzy stwierdzili w swoim opisie że "... potrzebuje ten zamek wielkiej poprawy...".

Ówczesny starosta świecki Jerzy II Konopacki wolał jednak inwestować w gospodarkę, o czym świadczy opis przedzamcza. Znajdowały się tam stodoła, szopa, chlew, dom czeladny dla służby, wozownia i cztery stajnie dla 77 koni. Jak podają lustratorzy: "...wszystko to nowo zbudowane z drzewa, a słomą wierzch ich pokryty...".

Reklama
Reklama

Statek na Wdzie, lata trzydzieste XX wieku

Zamek należał do Konopackich do 1579 roku, ale decyzją króla, na którą zapewne miała też wpływ opinia z lustracji, został im odebrany. W czasie potopu szwedzkiego, w październiku 1655 roku, szwedzkie wojska pod dowództwem generała Horna, spaliły Świecie.

Podjęły też próbę wysadzenia i całkowitego zniszczenia zamku. Ładunki prochowe miały być zawilgocone, przez umieszczenie w zamkowych lochach i częściowo nie odpaliły, ale jak podają kroniki historyczne z tamtego okresu: „zamek nieprzyjaciel, ogniem i prochami  podminował i murów nadwątlił”, a w opisie królewszczyzny z tego samego okresu możemy przeczytać że: „zamek świecki od Krzyżaków lokowany między Wisłą a Wdą, przez Szwedów zrujnowany i wewnątrz spalony, tak że tylko mury zostały, a nad kaplicą i ryntarzem dach zły i dziurawy”.

Reklama
Reklama


Rok 1940

Ostateczny cios dla egzystencji warowni przyszedł w czasach zaboru pruskiego. Od 1772 roku zamek przestał pełnić jakąkolwiek rolę militarną. Decyzją Fryderyka II zaczęto go rozbierać na materiał budowlany.

Ostatni widok zamku w Świeciu, mającego dach, pochodzi z roku 1800 i jest zachowany na malowidle w kościele pobernardyńskim, przedstawiającym scenę przybycia do Świecia Cudownego Obrazu Matki Boskiej Świeckiej.

Reklama
Reklama

Rok 1967

Skrzydło północne jeszcze do 1825 roku było pod dachem. Z uzyskanego materiału budowlanego budowano w Świeciu budynki rządowe, a sporo cegieł wywieziono do Grudziądza do rozbudowy tamtejszej cytadeli.

Dopiero kolejny władca pruski Fryderyk Wilhelm IV,  wskutek interwencji Karla Friedricha Schinkla, niemieckiego architekta i malarza, który podczas swoich podróży opisał niszczejący zamek w Świeciu, nakazał wstrzymanie jego rozbiórki, a nawet częściową odbudowę wieży głównej.

Reklama
Reklama

Wskutek tych decyzji w roku 1843 wybito też drzwi u podstawy wieży i dobudowano drewniane schody do poziomu średniowiecznego pomostu, który łączył zamek z główną basztą.

Rok 1967

Ostatnie uszkodzenia skrzydło północne i wieża główna odniosły w czasie działań wojennych w styczniu i lutym 1945 roku na skutek ostrzału zamku - zajętego przez wojska sowieckie - przez Niemców z dział samobieżnych. Prowadzone przez miasto od początku XXI wieku prace rekonstrukcyjne pozwoliły udostępnić zachowane skrzydło i wieżę dla ruchu turystycznego i organizacji wielu imprez i koncertów.

Reklama
Reklama

Obiekt jest dziś w pełni funkcjonalny i podlega ciągłemu rozwojowi, ale niestety nadal w wielu publikacjach i wypowiedziach, nawet lokalnych historyków i przewodników, określany jest niesłusznie jako „zachowane, użytkowe ruiny zamku pokrzyżackiego”.

redakcja@extraswiecie.pl


Źródła: Jan Kamiński, „Zamek wodny w Świeciu”, 1978 r.; Dariusz Piasek „Dyptyk świecki - opowieść o Świeciu nad Wisłą”, 1996 r.; materiały i zdjęcia z prywatnego zbioru autora.

 

 

Udostępnij
22 komentarzy
najstarszy
najnowszy oceniany
Inline Feedbacks
View all comments

Super, oby więcej takich

Super, oby więcej takich artykułów, warto się czegoś dowiedzieć!

Kolejny ciekawy artykuł

Kolejny ciekawy artykuł historyczny. Cieszę sie, że powstał ten portal. 

Bardzo ciekawy artykuł. Całe

Bardzo ciekawy artykuł. Całe życie człowiek się uczy/dowiaduje ciekawych rzeczy.

Reklama

Warto wspomnieć o reliktach

Warto wspomnieć o reliktach pokrzyżackiego zameczku w Gródku…

Buy Diflucan From Canada
Buy Diflucan From Canada Levothyroxine canadian pharmacy cialis Keflex Low Cost Propecia E Impotencia Garantia

Cialis 20mg Avis Real Kamagra
Cialis 20mg Avis Real Kamagra cialis 5 mg best price usa Comprar Cialis Madrid Buy Albendazole Tablets

Reklama

Cialis Mezza Compressa Ward
Cialis Mezza Compressa Ward Prix Levitra En Ligne Finasteride Side Effects

Comprare Viagra San Marino
Comprare Viagra San Marino canadian pharmacy cialis 20mg Viagra Deutschland Kaufen Acheter De Viagra

Generico Propecia Comprar
Generico Propecia Comprar Cialis viagra Healthy Males Viagra Reviews

Reklama

Cialis One Day Prix
Cialis One Day Prix

Acheter Du Cytotec Sans
Acheter Du Cytotec Sans Ordonnance

Topmed Shop24
Topmed Shop24

Reklama

Amoxil Clavul
Amoxil Clavul

Rxdiler
Rxdiler

Quel Est Le Prix Du Viagra En
Quel Est Le Prix Du Viagra En Pharmacie

Reklama

accutane online buy
accutane online buy

Buy Viagra Oral Jelly Generic
Buy Viagra Oral Jelly Generic Online

Kamagra Espana Esta
Kamagra Espana Esta

Buy Kamagra Oral Jelly China
Buy Kamagra Oral Jelly China

Onlinepharmacy
Onlinepharmacy

Cheap Tadalafil Online
Cheap Tadalafil Online

Purchase Cytotec
Purchase Cytotec

Reklama
Reklama

TO MOŻE CIĘ ZAINTERESOWAĆ

Wiadomości

Jedna osoba nie żyje, a dwie odniosły obrażenia w wypadku na drodze krajowej nr 91.

Wiadomości

We wtorek doszło do tragicznego wypadku na drodze krajowej nr 91. Zginął 49-letni mieszkaniec powiatu świeckiego. Dwie osoby odniosły obrażenia.

Wiadomości

Po kilku latach pewnej stagnacji powiat bierze się za swoje nieruchomości. Jest pomysł na zagospodarowanie budynku przy ul. Laskowickiej w Świeciu, w którym wcześniej...

Wiadomości

W Wiągu koło Świecia znaleziono zwłoki mężczyzny nieopodal trasy ekspresowej S5.

Wiadomości

W budżecie gminy Świecie na 2025 r. zaplanowano aż 96 inwestycji. O perspektywach finansowych samorządu mówili na środowej konferencji prasowej burmistrz Krzysztof Kułakowski i...

Wiadomości

- Chyba nie mogliśmy sobie wymarzyć piękniejszego świątecznego prezentu od tego, jaki zrobiło nam Makowo - mówi wzruszona Beata Pirańska. Wczoraj świętowano zakończenie gruntownego...

Reklama
Reklama

Wiadomości

Z powodu remontu przez kilka dni zamknięty będzie przejazd kolejowy w Drzycimiu.

Wiadomości

Trwają prace projektowe związane z nową funkcją budynku przy ul. Laskowickiej. Wcześniej mieściła się tu Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej w Świeciu.

Wiadomości

W nocy straż pożarna została wezwana do pożaru budynku mieszkalnego w gminie Jeżewo.

Wiadomości

Oferta Molo Derm Instytut poszerzyła się o zabieg laserowego usuwania tatuażu, makijażu permanentnego, przebarwień oraz peelingu typu white doll. Będzie to możliwe dzięki najnowszemu...

Wiadomości

Burmistrz Pruszcza Dariusz Wądołowski powołał na swojego zastępcę Justynę Kucharko. Na stanowisku dyrektora GOKSiR zastąpi ją Alina Malanowska.

Styl życia

Na widzów, którzy wybiorą się do kina Wrzos w Świeciu czeka niespodzianka – nowy ekran.

Reklama
Reklama
Reklama
Reklama
Reklama
Reklama

Popularne

Wiadomości

Z powodu remontu przez kilka dni zamknięty będzie przejazd kolejowy w Drzycimiu.

Wiadomości

W nocy straż pożarna została wezwana do pożaru budynku mieszkalnego w gminie Jeżewo.

Wiadomości

Niecodzienny finał miało zatrzymanie do kontroli kierowcy audi, który przekroczył prędkość. Zwykle kończy się to mandatem. Tym razem skończyło się na pilotowaniu do… szpitala.

Wiadomości

Od 1 stycznia 2025 r. zmienią się zasady funkcjonowania Punktu Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych działającego przy składowisku w Sulnówku.

Wiadomości

Chociaż do świąt Bożego Narodzenia zostało jeszcze trochę czasu, Świecie, tradycyjnie już na początku grudnia, wystroiło się z tej okazji.

Reklama
Reklama
Reklama

Wideo

Wideo

W miniony piątek Fundacja "Pomoc z Serca" uroczyście zainaugurowała działalność w powiecie świeckim. Jej sednem jest kompleksowa pomoc w radzeniu sobie z lękiem, stresem,...

Wideo

Sąd Rejonowy w Świeciu zyskał nowe narzędzie wychowawczo-resocjalizacyjne. To otwarty wczoraj Ośrodek Kuratorski dla młodzieży przejawiającej oznaki demoralizacji.

Wideo

Dobra koordynacja ruchowa i wytrzymałość to nieodzowne elementy, aby zaliczyć test, jaki przechodzą osoby ubiegające się o pracę w policji. Dziś ponad 90 uczniów,...