Connect with us

Czego szukasz?

Reklama
Reklama

Historia

Śmierć i zgliszcza. Upadek rodziny Gordonów z Laskowic

Gdybyśmy cofnęli się w czasie i zawitali do Laskowic w 1935 roku, zobaczylibyśmy piękny pałac oraz rozległy park, którego alejkami przechadza się Franz von Gordon z żoną i piątką dzieci. Dziesięć lat później z pałacu zostały ruiny, Gordon i trzech synów nie żyli, a żona z dwójką ocalałych dzieci uciekła do Niemiec. Pozostał tylko park.

Udostępnij
park

Po przejechaniu przez Laskowice (od strony Świecia), jakieś 2 km od centrum wsi, zobaczymy mur ciągnący się wzdłuż ul. Parkowej, a za nim park. Kawałek dalej znajduje się stolarnia i drukarnia. Przed II wojną światową tych dwóch ostatnich oczywiście nie było, nieopodal znajdowała się za to siedziba jednego z najbogatszych rodów w regionie. Bo Gordonowie potrafili wydać krocie na piękny pałac, ale potrafili też krocie zarabiać.

Gordonowie byli arystokratycznym rodem,

którego katoliccy przedstawiciele zaczęli emigrować ze Szkocji w XVII wieku przed prześladowaniami ze strony protestantów. Część z nich trafiła do Polski, m.in. na Pomorze. W nagrodę za służbę w polskim wojsku otrzymywali liczne przywileje.

Reklama
Reklama

W drugiej połowie XVIII wieku zamieszkiwali w Bzowie (obecnie gmina Warlubie). W 1828 roku rodzina kupiła majątek ziemski w Laskowicach. W latach 1840-1860 powstał tu piękny neogotycki pałac i zabudowania gospodarcze. Z rezydencji rozciągał się widok na leżący kilkadziesiąt metrów niżej 9-hektarowy park i jezioro Zamkowe.

Kolejni potomkowie

systematycznie powiększali też laskowicki majątek. O ile w 1870 roku liczył on 915 ha, to w 1926 roku rozrósł się do 1790 ha, w tym 657 ha ziem uprawnych, 322 ha łąk i pastwisk, 525 ha lasów oraz 276 ha jezior i stawów. Mieli też własną gorzelnię, młyn, cegielnię i tartak.

Reklama
Reklama

Widok na pałac od strony jeziora Zamkowego

Ostatnim właścicielem majątku w Laskowicach był Franz von Gordon. Urodził się w 1892 roku. Podczas I wojny światowej dosłużył się stopnia porucznika w pruskiej armii. Był zapalonym podróżnikiem i myśliwym. Jeździł na safari do Afryki, a jego dom obwieszony był skórami i głowami upolowanych przez niego dzikich zwierząt.

W latach 30. udzielał się także politycznie. Był szefem lokalnego oddziału Partii Młodoniemieckiej (Jungdeutsche Partei), prohitlerowskiej partii mniejszości niemieckiej w Polsce. W majątku odbywały się zebrania okolicznych Niemców. Urządzano też ćwiczenia strzeleckie nad jeziorem Stelchno, w których uczestniczyło około 30 osób.

Reklama
Reklama

W sierpniu 1939 roku Marie-Luise,

żona Gordona, wyjechała z czterema synami i córką do Sopotu. Franz udał się do Bydgoszczy. To, co stało się w ciągu następnych paru tygodni nie jest do końca jasne. Niektórzy badacze wysuwają pogląd, że był on jednym z przywódców niemieckiej dywersji w Bydgoszczy.

Chodzi o wydarzenia z 3-4 września 1939 roku. Niemieckie wojska zbliżały się do miasta. Polskie oddziały, kierujące się na pozycje obronne nad Brdą, na ul. Gdańskiej zostały ostrzelane z kilkunastu miejsc jednocześnie. Zaczęto przeczesywać miasto w poszukiwaniu dywersantów (w owym czasie w Bydgoszczy mieszkała liczna mniejszość niemiecka). Niemców, przy których znaleziono broń, natychmiast rozstrzeliwano.

Reklama
Reklama

Rezydencja i majątek w Laskowicach należały do Gordonów do 1945 roku

W nocy z 3 na 4 września i rano niemieccy dywersanci ponownie ostrzelali z ukrycia polskich żołnierzy podczas przekraczania Kanału Bydgoskiego oraz na ul. Grunwaldzkiej, Nakielskiej i Kujawskiej. Doszło do licznych starć. Schwytanych Niemców rozstrzeliwano. Nie obyło się bez pomyłek, bo wśród nich byli również przypadkowi cywile, którzy nie brali udziału w walkach.

W sumie zginęło

Reklama
Reklama

około 350 Niemców i 20 polskich żołnierzy. 5 września Wehrmacht wkroczył do Bydgoszczy. Hitlerowcy natychmiast wykorzystali tamte wydarzenia do celów propagandowych, oskarżając Polaków o rzekome rzezie na bezbronnej ludności niemieckiej.

Jedną z ofiar był Franz von Gordon, który zginął 3 września. Jego śmierć do dziś wywołuje spory wśród historyków. Według jednych Gordon został zastrzelony przy pl. Wolności podczas walki, jaka tam się wywiązała ze strzelającymi z ukrycia snajperami. Nie wiadomo jednak czy był przypadkową ofiarą (a takich było wiele), czy też jednym z członków niemieckiej piątej kolumny w mieście.

Według innych historyków

Reklama
Reklama

Franz - podobnie jak wielu Niemców przebywających w Bydgoszczy - został aresztowany przez polski patrol podczas przeczesywania miasta w poszukiwaniu dywersantów. Nie trafił jednak do koszar, gdzie zgromadzono kilkuset innych podejrzanych. Polski patrol rozstrzelał go przy ul. Gdańskiej, mimo braku dowodów na jego udział w akcjach sabotażowych.

Nie ulega jednak wątpliwości, że aktywność polityczna Gordona w latach 30. była bardzo ożywiona i raczej trudno go nazwać antyfaszystą. Miesiąc po jego śmierci, Marie-Luise poinformowała w ukazującym się w Bydgoszczy dzienniku „Deutsche Rundschau”, że jej mąż 3 września został zastrzelony przez polskie terrorystyczne bandy podczas najwierniejszego wypełniania obowiązków dla swojej ukochanej ojczyzny, wierząc w führera i naród.

W lutym 1945 roku pałac został spalony przez Rosjan i Polaków

Reklama
Reklama

II wojna światowa odcisnęła dramatyczne piętno na rodzinie Gordonów. Oprócz Franza, zginęło też trzech jego synów. Jego imiennik, Franz, poległ już w pierwszych dniach najazdu Niemiec na ZSRR (Baranowicze, 30 czerwca 1941 r.), Adolf jako lotnik zginął pod Noworosyjskiem ( 20 kwietnia 1943 r.), a Eberhard stracił życie na Śląsku (29 stycznia 1945 r.). Z pożogi wojennej ocaleli jedynie żona oraz córka i syn, którzy wyjechali do Niemiec.

Franz von Gordon został pochowany

w parku otaczającym pałac w Laskowicach. W lutym 1945 roku pałac został spalony przez Rosjan i Polaków w odwecie za prohitlerowskie zaangażowanie jego właścicieli.

Przetrwał jedynie piętrowy budynek folwarczny z kwadratową wieżą na dachu oraz park. Wśród mieszkańców Laskowic krąży legenda, że zakopano w nim  skarb - część majątku Gordonów, którzy ukryli go przed dotarciem Rosjan. Nikomu nie udało się go jednak odnaleźć.

a.pudrzynski@extraswiecie.pl

Udostępnij

Komentarze (0)

Reklama
Reklama

TO MOŻE CIĘ ZAINTERESOWAĆ

Wiadomości

Jedna osoba nie żyje, a dwie odniosły obrażenia w wypadku na drodze krajowej nr 91.

Wiadomości

We wtorek doszło do tragicznego wypadku na drodze krajowej nr 91. Zginął 49-letni mieszkaniec powiatu świeckiego. Dwie osoby odniosły obrażenia.

Wiadomości

Po kilku latach pewnej stagnacji powiat bierze się za swoje nieruchomości. Jest pomysł na zagospodarowanie budynku przy ul. Laskowickiej w Świeciu, w którym wcześniej...

Wiadomości

W Wiągu koło Świecia znaleziono zwłoki mężczyzny nieopodal trasy ekspresowej S5.

Wiadomości

W budżecie gminy Świecie na 2025 r. zaplanowano aż 96 inwestycji. O perspektywach finansowych samorządu mówili na środowej konferencji prasowej burmistrz Krzysztof Kułakowski i...

Wiadomości

- Chyba nie mogliśmy sobie wymarzyć piękniejszego świątecznego prezentu od tego, jaki zrobiło nam Makowo - mówi wzruszona Beata Pirańska. Wczoraj świętowano zakończenie gruntownego...

Reklama
Reklama

Wiadomości

Trwają prace projektowe związane z nową funkcją budynku przy ul. Laskowickiej. Wcześniej mieściła się tu Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej w Świeciu.

Wiadomości

Z powodu remontu przez kilka dni zamknięty będzie przejazd kolejowy w Drzycimiu.

Wiadomości

W nocy straż pożarna została wezwana do pożaru budynku mieszkalnego w gminie Jeżewo.

Wiadomości

Oferta Molo Derm Instytut poszerzyła się o zabieg laserowego usuwania tatuażu, makijażu permanentnego, przebarwień oraz peelingu typu white doll. Będzie to możliwe dzięki najnowszemu...

Wiadomości

Burmistrz Pruszcza Dariusz Wądołowski powołał na swojego zastępcę Justynę Kucharko. Na stanowisku dyrektora GOKSiR zastąpi ją Alina Malanowska.

Styl życia

Na widzów, którzy wybiorą się do kina Wrzos w Świeciu czeka niespodzianka – nowy ekran.

Reklama
Reklama
Reklama
Reklama
Reklama
Reklama

Popularne

Wiadomości

Z powodu remontu przez kilka dni zamknięty będzie przejazd kolejowy w Drzycimiu.

Wiadomości

W nocy straż pożarna została wezwana do pożaru budynku mieszkalnego w gminie Jeżewo.

Wiadomości

Niecodzienny finał miało zatrzymanie do kontroli kierowcy audi, który przekroczył prędkość. Zwykle kończy się to mandatem. Tym razem skończyło się na pilotowaniu do… szpitala.

Wiadomości

Od 1 stycznia 2025 r. zmienią się zasady funkcjonowania Punktu Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych działającego przy składowisku w Sulnówku.

Wiadomości

Chociaż do świąt Bożego Narodzenia zostało jeszcze trochę czasu, Świecie, tradycyjnie już na początku grudnia, wystroiło się z tej okazji.

Reklama
Reklama
Reklama

Wideo

Wideo

W miniony piątek Fundacja "Pomoc z Serca" uroczyście zainaugurowała działalność w powiecie świeckim. Jej sednem jest kompleksowa pomoc w radzeniu sobie z lękiem, stresem,...

Wideo

Sąd Rejonowy w Świeciu zyskał nowe narzędzie wychowawczo-resocjalizacyjne. To otwarty wczoraj Ośrodek Kuratorski dla młodzieży przejawiającej oznaki demoralizacji.

Wideo

Dobra koordynacja ruchowa i wytrzymałość to nieodzowne elementy, aby zaliczyć test, jaki przechodzą osoby ubiegające się o pracę w policji. Dziś ponad 90 uczniów,...